Deprem Vergisi mi Özel İletişim Vergisi mi?

Özel İletişim Vergisi (ÖİV) 17 Ağustos 1999 tarihinde Marmara ve Civarında meydana gelen depremin yol açtığı ekonomik kayıpları gidermek amacıyla 4481 sayılı Kanun ile getirilmiş bir vergidir. 4481 sayılı Kanun ile ihdas edilen vergiler aşağıdaki gibidir:

• Ek Gelir Vergisi,
• Ek Kurumlar Vergisi,
• Ek Emlak Vergisi,
• Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi,
• Özel İletişim Vergisi,
• Özel İşlem Vergisi

Aynı Kanunda Depremden zarar görenlere ilişkin bazı vergi ve harç istisnaları getirilmiştir.

Kanunun ismi ve vergilerin ihdas nedeni ile söz konusu vergiler “Deprem Vergisi” olarak isimlendirilmiştir. Bu kapsamda Özel İletişim Vergisi de “Deprem Vergisi” olarak nitelenen vergilerden birisidir. Ancak, “Özel İletişim Vergisi” kalıcı nitelikte bir vergi haline gelmiş günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Bu nedenle günümüzde “Deprem Vergisi” denince akla ilk gelen vergi “Özel İletişim Vergisi” olmaktadır.

Özel İletişim Vergisi Niçin Kalıcı Hale Geldi?

İktidarlar, vergi idareleri tahsili kolay ve verimli vergi türlerini kolay kolay bırakmazlar. Özel İletişim Vergisi de verimli ve toplaması kolay bir vergidir. Nitekim, birkaç operatör ve internet servis sağlayıcısı aracılığı ile çok bir maliyete katlanmadan  toplanabilmektedir. Bu kolaylığı gören vergi idaresi ve iktidar, verginin ilk ihdasındaki amacı bir kenara bırakarak, özel iletişim vergisini kalıcı hale getirmiştir.

Özel İletişim Vergisinin Mevzuat Dayanağı ve Güncel Oranları

Özel İletişim Vergisi (ÖİV) 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 39 uncu maddesine göre tahakkuk ve tahsil ediliyor. Özel iletişim vergisinin konusu, mükellefi ve oranları tek maddede yer alıyor. Maddeye göre;

Özel iletişim vergisi

Madde 39- 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu uyarınca Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuyla görev veya imtiyaz sözleşmesi imzalamak suretiyle veya 5809 sayılı Elektronik  haberleşme Kanunu uyarınca bu Kuruma bildirim yapılması veya bu Kurumca kullanım hakkı verilmesi yoluyla yetkilendirilen veya yetkilendirilmiş sayılan işletmecilerin (kablo tv altyapısı üzerinden teknik olarak verilebilecek her türlü hizmetleri dışında, görev sözleşmesi ile ulusal egemenlik kapsamındaki uydu yörünge pozisyonlarının hakları, yönetimi ve işletme yetkisine sahip olanlar hariç);

a) Her nevi mobil elektronik haberleşme işletmeciliği kapsamındaki (ön ödemeli hatlara yüklemeler için yapılan satışlar dâhil) tesis, devir, nakil ve haberleşme hizmetleri % 7,5 (30 Ocak 2021 tarih 31380 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3469 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile daha önce %7,5 olan Özel İletişim Vergisi Oranları %33 oranında artırılarak %10’a çıkarıldı.),

b) Radyo ve televizyon yayınlarının uydu platformu ve kablo ortamından iletilmesine ilişkin hizmetleri % 7,5 (30 Ocak 2021 tarih 31380 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3469 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile daha önce %7,5 olan Özel İletişim Vergisi Oranları %33 oranında artırılarak %10’a çıkarıldı.),

c) Kablolu, kablosuz ve mobil internet servis sağlayıcılığı hizmeti % 7,5 (30 Ocak 2021 tarih 31380 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3469 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile daha önce %7,5 olan Özel İletişim Vergisi Oranları %33 oranında artırılarak %10’a çıkarıldı.),

d) (a), (b) ve (c) bentleri kapsamına girmeyen diğer elektronik haberleşme hizmetleri % 7,5 (30 Ocak 2021 tarih 31380 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3469 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile daha önce %7,5 olan Özel İletişim Vergisi Oranları %33 oranında artırılarak %10’a çıkarıldı.),

Oranında özel iletişim vergisine tâbidir.

Yukarıda görüldüğü üzere, özel iletişim vergisinin kanuni oranı %7,5 iken Pandemi döneminde insanların eve kapanıp iletişime en çok ihtiyaç duyduğu bir zamanda özel iletişim vergisine %33 zam yapılmıştır. Bu durama ilişkin eleştirilerimizi BİR SABAHA DAHA VERGİ ZAMMI İLE UYANDIK. ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ %33 ZAMLANDI. başlıklı yazımızdan okuyabilirsiniz.

1999 Yılından 2022 Temmuz Sonuna Kadar Olan Dönemde Ne Kadar Özel İletişim Vergisi Ödedik?

1999 Depreminin yararlarının sarmak için başlayan ancak kalıcı hale gelen özel iletişim vergisinden 1999-2022/Temmuz döneminde tahsil edilen tutar 83 milyar 621 milyon 940 bin liradır. Bu tutarın ilgili yıllar TCMB yıllık ortalama ABD Doları Efektif Alış Kuru karşılığı ise 38 milyar 196 milyon 739 bin dolardır.

Aşağıda 1999-2021 dönemine özel iletişim vergisi tahsilatlarına ilişkin grafiğe yer verilmiştir.

Not 06.02.2023 tarihli güncelleme: 2022 bütçe verilerinin açıklanması sonrasındaki verilere göre 1999-2022 döneminde tahsil edilen Özel İletişim Vergisi 88 milyar 47 milyon 705 bin liraya ulaşmıştır. İlgili yıllardaki ortalama dolar alış kuru ile karşılığı ise 38.248.506 ABD doları olmaktadır. 6 Şubat 2023 tarihindeki 18,83 lira olan dolar kuru ile çarptığımızda aslında deprem vergisi olarak toplanan tutarın bugünkü karşılığı yaklaşık 720 milyar 219 milyon lira gibi devasa bir tutara ulaşmaktadır.

Deprem İçin Getirilen Vergilerden Sadece Özel İletişim Vergisiyle 2,5 Milyona Yakın Kişinin Konut Sorunu Çözülebilirdi.

2022 yılının ilk yedi ayında tahsil edilen Özel İletişim Vergisi tutarı ise 4,7 milyar liradır.

1999 yılından beri tahsil edilen ve yıllık ortalama kurlar ile 38,2 milyar dolara tekabül eden tahsilat ile tanesi 50.000 dolarlık 763.934 konut inşa edilebileceğini hatırlatalım. TÜİK tarafından açıklanan 2021 verilerine göre Türkiye’de ortalama hanehalkı büyüklüğü 3,23 kişidir. Buna göre depremin yaralarını sarmak için bugüne kadar toplanan vergiler konut olarak ihtiyaç sahiplerine verilmiş olsa idi toplam 2 milyon 467 bin 500 kişinin konut sorunu çözülmüş olacaktı. Ama olmadı.

18.08.2022

Güncelleme 06.02.2023 (2022 yılı bütçe rakamlarında yer alan yıllık ÖİV tutarına ilişkin not eklenmiştir. Yazıya eklenen not mavi renkli olarak yer almaktadır.)

Dr. Ozan BİNGÖL

Vergi Uzmanı

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek alıntı yapılabilir. Aynen yayımlanması durumunda vergiyedair.com sitesinden alındığı belirtilerek yazının aktif linkine yer verilmesi gerekir. Bu yazıda yer alan veri ve hesaplamalar kaynak gösterilmeden kullanılamaz. Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.