Yeni vergileri neden konuşuyoruz?

Yeni vergiler gelir mi? sorusunun gündemde olmasının tek bir nedeni var: Ekonomide işler yolunda değil. Hele kamu maliyesi alanında hiç değil.

Bütçe açıkları tarihi rekor seviyelere ulaşmış durumdadır. Merkezi Yönetim Bütçesi; personel maaşı, SGK açıkları, görev zararları ve faiz giderleri ödeme belgesine dönüşmüş durumdadır. Yılın ilk ayındaki faiz gideri 175.9 milyar TL olarak gerçekleşti. Aynı dönemde kamunun yaptığı yatırım anlamına gelen sermaye giderleri 50,8 milyar TL’de kaldı. Faiz giderleri iki aylık bütçe harcamalarının %12,1’i iken yatırım harcamaları %3,5 sevisine kadar indi. 2024 yılı Merkezi Yönetim Bütçesinde faiz gideri için ayrılan ödenek tutarı 1 trilyon 254 milyar liradır. Aynı dönemde yatırım için ayrılan ödenek tutarıysa 787,9 milyar liradır.

2020 yılı Ocak ayında 1 trilyon 336 milyar TL olan Merkezi Yönetim Borç Stoku, 2024 yılı Ocak ayında %421 oranında artarak 6 trilyon 956 milyar liraya yükselmiştir. Kamu borçlanma ve faizler açısından da yolun sonuna doğru gelmektedir.

SGK açıkları ve bütçeden SGK’ya yapılan diğer aktarmalar bütçede kocaman bir delik açmış durumdadır.

Bütün bunlara rağmen, gerçek anlamda bir tasarruf, rasyonel harcama yaklaşımı söz konusu değildir. Kamu ihale kanununda istisnaların düzenlendiği maddeye alfebenin harflerinin yetmemesi, pek çok ihalenin istisna kapsamında yapılmasıyla birlikte kamu harcamalarında denetim ve şeffaflık, dolayısıyla rasyonalite de kalmadı. Kamudaki israf bir türlü önlenemiyor. Liyakatsiz yöneticilerin ekonomik gerçeklerden kopuk karar ve politikaları hem bütçeye hem de ekonomiye büyük zararlar veriyor.

Yapısal reformların adı bile yok artık.

Harcama kalemleri, hesapsız, kitapsız bir şekilde hızla artarken, rasyonalite kaybolmuşken, uzun vadeli bakış açısı yitirilmişken, gerçek anlamda tasarruf yapılmazken iktidarın ne yapmasını beklersiniz? Elbette vergilere yüklenmesini, günü kurtarmaya çalışmasını. O yüzden, seçim sonrası vergi artışları konuşuluyor.

Seçim Sonrasında Ne Olur?

Geçen yıl kurumlar vergisi oranı %20’den %25’e yükseltildi. Artış oranı %20 oldu. KDV oranları artırıldı. Ek vergi alındı. Yıl başında da yeniden değerleme oranında artış yapıldı. Akaryakıt ürünleri, alkollü içecekler, tütün ürünlerinde ÖTV zamları otomatiğe bağlandı. Vergiler otomatik olarak artarken, çalışanın tarifesi üzerinde gizli vergi zamlarına devam edildi. Çalışanın yemek istisnası olması gerekenin çok altında bırakıldı. Otomobilde matrahlar artırılmadığı için otomatik olarak üst oran ÖTV’sine geçilerek gizli vergi zamları işletildi.

Aslında vergi sistemimizde zaten vergi artışları otomatik pilota bağlanmış durumdadır. Ya doğrudan vergi artışı ya da tarife dilimlerinde olduğu gibi gizli vergi zamları nedeniyle vergi artışları artık hayatın bir parçasıdır. Buna rağmen yeni vergi artışı gelir mi? Mali tablo pek umut verici değil. Ben önümüzdeki dönemde artan şekilde vergi yükünün ağırlaşacağını düşünüyorum. Nasıl mı?

KDV Listelerinde Ciddi Değişiklikler Olabilir:

%1, %10 ve %20 olarak uygulanan KDV’de indirimli KDV’ye tabi mal ve hizmet listeleri ciddi bir şekilde yeniden yazılacaktır. . İlk etapta %1’e tabi pek çok mal ve hizmetteki KDV oranın %10’a çıkarılmasını, %10’luk listede alınan malların da listeden çıkartılarak %20 oranında vergilemeye tabi olmasını bekliyorum. Bunun anlamı, dar gelirlinin mutfağına doğrudan yansıyacak zamdır. Enflasyonla mücadele hedefine aykırıdır.

Otomatik Vergi Zamlarına Aynen Devam Edilecek

Alkollü içecekler, tütün ürünleri, akaryakıt için 6 ayda bir gerçekleşen otomatik vergi artışlarının aynen devam ettirilmek suretiyle vergi artışlarının devam edeceği açıktır. Maliye Bakanı otomatik vergi artışını artışı vergi artışı olarak görmüyor. Ama bunlar gerçekte vergi artışıdır ve vatandaş bu artışları iliklerine kadar hissediyor.

Gizli Vergi Zamlarından Geri Adım Atılmayacak

Gelir vergisi tarife dilimleri, yemek istisnası, ÖTV listelerinde yer alan matrah dilimleri ve benzerleri üzerinden gizli vergi zammı devam edecektir. Zammın gizli veya açık olması fark etmez. Önemli olan vatandaşın altında ezildiği vergi yükünün artışıdır.

Vergi Denetim Ordusu Sahaya İnecek

Vergi denetim ordusu sahalara inecektir. Seçim sonrasında çok yoğun vergi incelemelerinin başlamasını, esnafın, tüccarın, sanayicinin, ihracatçının ciddi şekilde bu incelemelerden bunalacağını öngörüyorum.

İncelemeler yine kayıtlı mükellefler üzerinde gerçekleşecek. Kümesteki tavukların tüyü yolunmaya devam edilecek. Özel kanun maddeleriyle, kişiye özel istisnalardan, teşviklerden yararlananlar bundan etkilenmeyecek.

Tamamen vergi dışı kalmış alanlara yönelmek yerine, GMSİ incelemelerine, küçük esnaf incelemelerine yoğunlaşılacak.

Bırakın vergi vermeyi, Devletten yüzmilyarlarca lira vergi iadesi alanlara göz yumulacak. Demiryumruk operasyonuyla gözler önüne serilen haksız vergi iade yolsuzluklarının pek çoğunun aynen devam etmesine ses çıkarılmayacak.

Sonuçta…

Mevcut mali veriler ışığında Hazine’nin vergiyi ihtiyacı vardır. Hazine bu vergiyi alacaktır. Soru şudur: Bu vergileri kimlerden ve nasıl alacağıdır?

18.03.2024

Dr. Ozan BİNGÖL

Vergi Uzmanı

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek alıntı yapılabilir. Aynen yayımlanması durumunda vergiyedair.com sitesinden alındığı belirtilerek yazının aktif linkine yer verilmesi gerekir. Bu yazıda yer alan veri ve hesaplamalar kaynak gösterilmeden kullanılamaz.