Dijital teknolojik imkanlar sayesinde dünyanın dört bir yanından alışveriş yapmak mümkün hale geldi. Özellikle küresel boyutta perakende satış yapan uluslararası platformlar üzerinden alınan ürünler çok küçük miktarlı posta/kargo masrafı ile dünyanın bir ucundan kapınıza kadar gelebiliyor.

Türkiye’de birkaç yıl öncesine kadar Çin (aliexspress) başta olmak üzere pek çok ülkeden çok farklı ürünü çok ucuz fiyata posta yolu ile almak mümkün oluyordu. Özellikle gençler, Türkiye’de bulamadıkları çok ilginç ürünlere ucuz yolla (Aliexpress) erişebiliyorlardı. Ancak, 2019 yılının 31 Mayısından itibaren yurt dışından posta veya kargo yoluyla alışverişin önünde kocaman bir vergi ve gümrük sunum ücreti engeli bulunuyor. Yurt dışından posta yoluyla alışveriş yapmak istiyorsanız, bu alışverişiniz için ödeyeceğiniz vergi ve gümrük sunum ücreti engellerini aşmanız gerekmektedir.

2019 Yılında Yurt Dışından Posta Yoluyla Alışverişteki Gümrük Muafiyeti Sıfırlandı.

2011 yılı öncesinde 150 avro olan bu sınır 2011 sonrası 75 avroya düşürülmüş, 2017 yılında 30 avro ve 2018 yılında son olarak 22 avroya kadar indirilerek uygulanmıştı.

15 Mayıs 2019 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 1111 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 31 Mayıs 2019’dan itibaren 1.500 avroya kadar tüm yurtdışı siparişleri gümrük vergisine tabi tutulmuştur. Kitap için 150 avroluk bir istisna konulmuştur. Artık 31 Mayıs 2019 tarihinden itibaren şayet 1 avroluk bir ürün bile sipariş verseniz bu ürünün değeri üzerinden;

• Ürün AB ülkelerinden geliyorsa %18,
• Diğer ülkelerden geliyorsa %20 gümrük vergisi ödemek zorunda kalmaktaydınız. 15 Mart 2022 tarih ve 5303 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı ile AB ülkeleri dışından yapılan alışverişte bu oran %30 olarak yeniden belirlenmiştir. Artık yüzde 30 gümrük vergisi ödemek durumundasınız.

Yurtdışından kargo ya da posta yoluyla vereceğiniz siparişleriniz şayet 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) kanununun kapsamına giren bir mal ise ilave olarak bir de %20 ÖTV ödemek zorundasınız. Gümrük idaresinin ilgili ürünün ÖTV’ye tabi olup olmadığını tespit için ürün paketini açarak incelemesi bir tür zaruret haline gelebilecek. Bu ise, söz konusu ürünü alanlara gümrük sunum ücreti altında bir bedelin yansıtılmasını gerektirebilecek.

Gümrük Sunum Ücreti veya Gümrüğe Sunma Ücreti Nedir?

Gümrük sunum ücreti, posta veya kargo ile getirilen ürünlerin, gümrük memurları tarafından paket üzerinde yazan değer ile paket içeriği konusunda şüphe duyulması üzerine, ilgili paketin kontrol edilmesi nedeniyle alınan bedel olarak tanımlanabilir. 2019 yılında gümrük sunum ücreti 5,20 TL idi. Buna bir de 70 kuruş damga vergisi eklenmekteydi. Tabi zaman içinde tüm vergi ve vergi benzeri yükümlülükler gibi gümrük sunum ücreti de zamlandı. 2022 yılı başında 12 liraya çıkarılan gümrük sunum (gümrüğe sunma ücreti) 1 Ağustos 2022 tarihinden geçerli olmak üzere 16 liraya çıkmıştır. Buna bir de 1 liralık damga vergisini eklemeniz gerekmektedir. Dolayısıyla, yurt dışından posta yoluyla alınan üründeki muafiyet kalktığı için bir taraftan gümrük vergisi ve bazı mallar için ÖTV ödemenin yanında bir de maktu gümrük sunum ücreti ödemek zorunda kalmış bulunuyoruz.

Aşağıda önceki yıllarda gümrük sunum ücreti uygulamasına ilişkin belge örneklerine yer verilmiştir.

Gümrük sunum ücreti bedeli sabit ve ürünün bedeli ile ilişkisiz. Dolayısıyla 3 liraya aldığınız bir ürün için bile 2022 yılında 12 TL gümrük sunum ücreti ve 1 TL de damga vergisi olmak üzere 13 TL ödemeniz gerekecek. Size verilen makbuzlarda “Gümrük snm ücr.” gibi bir kısaltma gördüğünüzde artık şaşırmayın. Bu bedel, gümrük memurunun şüphesini gidermek için postanızı kontrol etmek için harcadığı emeğin karşılığı. Bu hizmeti almıyorum deme şansınız da yok.

Aşağıda 2022 yılının ilk yedi ayı ve sonrasına ilişkin gümrük sunum ücretine ilişkin görsellere ayrıca yer verilmiştir:

Yurt Dışından Posta ile Alışverişte Vergi Yükü Ne Kadar?

Yurt dışından 1.500 Avroya kadar olan alışverişte gümrük vergisi, mal ÖTV tabi bir mal ise ÖTV ve gümrük sunum ücreti ödenmektedir. Buna göre çeşitli bedeller için yurt dışından posta yoluyla alışverişteki vergi yükü aşağıdaki gibi olmaktadır.

Tablo 1: Yurt Dışından Posta Yoluyla Alışverişte Vergi Yükü (2022)

Not: 01 Ağustos 2022 tarihinden itibaren gümrük sunum ücreti 16 TL’ye çıkarılmıştır. Bu tarihten sonraki hesaplamada yeni zamlı gümrük sunum ücreti dikkate alınmalıdır.

Yukarıdaki tabloya göre yurt dışından 10 liralık bir ürün sipariş ettiğinizde bu ürün için 18,6 TL, başka bir deyişle ürün bedeline göre %186 vergi ve vergi benzeri yükümlülük ödemek zorunda kalıyorsunuz. Aldığınız ürünün bedeli yükseldikçe vergi oranı düşmektedir. Örneğin 100 TL’lik ÖTV’ye tabi bir ürün yurt dışından posta yolu ile aldığınızda 69 TL vergi ödemek zorunda kalacaksınız. Siparişiniz ÖTV’ye tabi olmayan bir ürün ise vergi 43 TL olacaktır.

2019 yılının 31 Mayısına kadar bu vergilerin hiç biri yok idi. Gittikçe daha fazla mı dünyaya kapanıyoruz? Yoksa Maliye sinekten yağ çıkarma derdinde mi? bilmiyorum. Ama bildiğim şu, vergi insanların hayatını bu kadar zorlaştırmamalı. Vergi sistemi, sinekleri yakalayan, ama ayıların delik deşik ettiği örümcek ağı gibi olmamalı. Gümrük idaresi yurt dışından gelen her bir postayı açmak için harcayacağı emeği, kullanacağı insan gücünü büyük gümrük kaçakçılarına ayırsa, herhalde gümrük sunum ücretinden elde edilen gelirin binlerce katı gelir elde edilir. Tercih meselesi.

17.03.2022

Dr. Ozan BİNGÖL

Vergi Uzmanı