Yolsuzluk, kamu gücünün kişisel çıkarlar için kullanılmasıdır. Rüşvetten irtikaba, görevi kötüye kullanmadan, nepotizme, oy ticaretine kadar giden geniş bir yelpazedeki pek çok yasadışı veya ahlak dışı fiiller yolsuzluk kavramı içinde yer alır.

Türkçede yolsuzluk diyoruz ama bu kelimenin İngilizce karşılığı olan “corruption” kelimesi çürüme anlamına da geliyor. Aslında yolsuzluğun toplumu ve toplumsal değerlerdeki çürümeye yol açması açısından daha vurucu bir ifade.

Yolsuzlukla birileri zengin olurken, ülkenin kaynakları heba edilir. Kamuya 1 liraya yapılacak işler 10 lira olarak fatura edilir. Adamı olan işe girer. Kimisi sınav sorularını çalar, kimileri ise sınavın kendisini.

Yolsuzluk, gençlerin umutlarını söndürür, çalışmanın prim yapmadığı arsızlığın revaçta olduğu bir ortam yaratır. İş yapma maliyetleri yükselir, hayat pahalılaşır. Birileri hayal dahi edemeyeceğimiz kadar varsıllaşırken, toplumun büyük bir kesimi açlık sınırının da altındaki maaşlarla yaşam mücadelesi verir.

Yolsuzluk, çalışanın alın terinden toplanan, dar gelirlinin mutfağından kısılarak ödenen vergilerin israf edilmesidir. Kötüye kullanılmasıdır.

Yolsuzluk Liginde 2013 yılına göre 43 basamak birden geriledik.

Peki, Türkiye yolsuzlukla mücadele açısından nereye gidiyor? Mesafe mi alıyoruz, yoksa geriye mi gidiyoruz? Bu konuda, kanalizasyon borusu patlamış gibi fışkıran yolsuzluk haberleri fikir veriyor. Ama biz verilere bakalım. Uluslararası şeffaflık örgütü (Transparency International)’ın Yolsuzluk Algı Endeksinde Türkiye’nin konumundaki değişimi izleyelim. Bize çok net fikir verecektir.

Şeffaflık Örgütünün endeksinde sıralama en az yolsuzluk olan ülkeden yolsuzluğun arttığı ülkeye göre yapılmaktadır. Yani ilk sıralardaki ülkeler yolsuzluk açısından daha temiz ülkeler iken sıralamada geriye doğru gittikçe yolsuzluk algısının artması söz konusu.

Türkiye Bu Yolsuzluk Algısı Konumundan Biran Önce Kurtulmalı

2021 yılı yolsuzluk algı endeksi verilerine göre Türkiye 181 ülke içinde 38 puanla 96. sırada yer almıştır. Bu haliyle Türkiye 20 ülkenin bulunduğu G20 ülkeleri arasında 18. sırada, 37 ülkenin bulunduğu OECD ülkeleri arasında ise 36 sırada kendine yer bulmuştur.

Yolsuzluk algı endeksinde Türkiye’nin Etiyopya, Surinam, Tanzanya gibi ülkelerin bile gerisinde kalması ülkemiz açısından utandırıcı bir durumdur.

Anlaşılan o iki, özellikle 2014 ve sonrasında Türkiye’de yolsuzluk algısı önemli düzeyde artmış bulunuyor. İşi kötüsü ise bu artışın güçlü bir eğilime sahip olması.

Ne diyelim, “Yolumuz yolsuza, yüzümüz nursuza, ömrümüz arsıza denk düşmesin!“

Çözüm mü?

Yolsuzluk en rahat şekilde şeffaflığın olmadığı ortamda boy verir, gelişir. Besleme medya oluşturun, özgür medyayı susturun yolsuzluk yapmak çok kolaylaşır.

Size biat etmiş sivil toplum yaratın, biraz sesini yükseltenlerin tepesine binin. Hiçbir sivil toplum yolsuzluğun “Y”sini bile telaffuza yeltenemesin.

Denetimin elini kolunu bağlar, parlamentoyu etkinsizleştirir, Sayıştayı iş yapamaz hale getirirseniz yolsuzluğun tespiti zorlaşır.

Yargıyı taraflı ve bağımlı yaparak zayıflatırsanız yolsuzluk yapanlar cezasız kalır, yapanın yanına kâr kalır.

Kamu ihale sistemini istisnalar ile kevgire çevirirseniz kamu kaynakları birilerine çok kolay bir şekilde peşkeş çekilir.

Çözüm mü, yukarıda söylediklerimizin tam tersini yapmaktır.

Yolsuzluğun en önemli panzehiri şeffaflıktır. Kamunun şeffaflıkla terbiye edildiği bir ortamda yolsuzluk azalır. Denetimi kurumsallaştırın ve etkinliğini artırın. Yargının tarafsız ve bağımsızlığını sağlayın, kamu ihale sistemini istisnalardan arındırın bakın yolsuzluklar nasıl da azalıyor.

Tabii bunların yapılabilmesi için önce bu yönde güçlü bir İRADE şarttır.

28.08.2022

Dr. Ozan BİNGÖL

Vergi Uzmanı

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek alıntı yapılabilir. Aynen yayımlanması durumunda vergiyedair.com sitesinden alındığı belirtilerek yazının aktif linkine yer verilmesi gerekir. Bu yazıda yer alan veri ve hesaplamalar kaynak gösterilmeden kullanılamaz. Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.