Vergi İstatistiklerini Niçin Dolara Dönüştürüyorum?

Türk Lirasında özellikle son 3-4 yıllık dönemde yaşanan hızlı değer kayıpları nedeniyle zaman serisi içeren verilerin TL cinsinden verilmesi anlamlı olmamaya başladı. Her ne kadar “Maaşımızı dolarla almasak da”, verileri dolara çevirerek vermenin verileri anlamlandırma açısından daha sağlıklı olacağı kanaatimdeyim.

Yukarıdaki nedenle artık verileri TCMB Yıllık Ortalama Dolar Efektif Alış Kuru üzerinden ABD Doları cinsinden de vereceğim. Bu uygulamaya ÇİFTÇİ, DEVLETTEN 1,2 TRİLYON LİRA ALACAKLI başlıklı yazımızda başlamış idik, bu yazı ile de devam ediyoruz.

2000 Yılından Bu Yana Dolar Bazında Kaç Trilyon Dolar Vergi Ödedik?

Aşağıda 2000 yılından günümüze genel bütçe kapsamında ödediğimiz vergilere ilişkin gelişimi dolar cinsinden görmektesiniz.

Grafik 1: 2000-2021 Dönemi Genel Bütçe Vergi Gelirleri (Milyon USD)

2002-2021 Döneminde Dolar Bazında Ödediğimiz Vergiler 2,76 Kat Arttı.

Yukarıdaki grafikten anlaşılacağı üzere genel bütçe vergi gelirleri dolar bazında da genel bir artış trendi içindedir. Son iki-üç yıllık dönemde TL’deki hızlı değer kaybı nedeniyle dolar bazında vergi gelirleri düşmekle birlikte 2021 yılından itibaren bu düşüş hızlı bir şekilde telafi edilmeye başlamıştır.

2002 yılında ödediğimiz vergilerin toplamı 52,8 milyar dolar iken 2021 yılında bu tutar 2002 yılın göre 2,76 kat artarak 145,8 milyar dolara ulaşmıştır.

2014 Yılından İtibaren Ekonomin Her Alanında Olduğu Gibi Dolar Bazında Vergi Tahsilatı da Bozulmuş.

Ekonominin iyi gittiği 2009 sonrasındaki 4 yıllık dönemde dolar bazında vergi tahsilatında da ciddi artışların olduğu yukarıda yer verdiğimiz grafikten açıkça görülmektedir.

2013 yılında dolar bazında en yüksek vergi geliri tahsilatı sonrası 2020 yılına kadar tahsilatta belirgin bir düşüş yaşanmıştır. Aslında bu dönem kişi başına milli gelirin de Cumhuriyet tarihinde arka arkaya 7 yıl düştüğü yıllara denk gelmektedir. Ekonomideki kötü gidiş reel anlamda vergi tahsilatını da doğrudan etkilemektedir. Ekonomideki bozulma, vergi gelir tahsilatını da olumsuz yönde etkilemekte, neredeyse yıllık olarak çıkarılmaya başlanan vergi af yasaları ise vergi ödememe alışkanlığını perçinlemektedir.

2000 Yılından Günümüze Gerçekte Kaç Trilyon TL Vergi Ödedik?

2000 yılından 2022 Haziran sonu itibariyle genel bütçe kapsamında ödediğimiz vergilere TL ve Dolar bazında toplu olarak bakarsak resim şu şekildedir:

• 2000 yılından 2022 Haziran sonuna kadar ödediğimiz vergilerin toplamı cari fiyatlarla 8 trilyon 336 milyar liradır.
• 2000 yılından 2022 Haziran sonuna kadar ödediğimiz vergilerin toplamı yıllık ortalama efektif alış kuru ile 2 trilyon 701 milyar dolardır.
• 2000 yılından 2022 Haziran sonuna kadar ödediğimiz vergilerin 10 Ağustos 2022 dolar kuru (1 USD=17.90 TL) ile TL karşılığı ise 48 trilyon366 milyar liradır.

Sonuç Yerine…

Netice itibariyle bir toplumda vergi bilinci gelişmeden hak arama bilinci de gelişmeyecektir. Yani biz vatandaşlar; 25 kuruşluk poşete gösterdiğimiz hassasiyeti, herhangi bir lokantada 20 lira fazla gelen hesaba yaptığımız itirazı, oturduğumuz bir apartmanda ödediğimiz 200 liralık aidatın akıbetini sorduğumuz kadar, son 22 yıl 6 ayda ödediğimiz 2,7 trilyon dolar yani güncel kur ile 48 trilyon 366 milyar lira VERGİNİN akıbetini sormaz, itiraz etmez, hassasiyet göstermez isek bu vergileri harcama yetkisine sahip otoriteler de bu paraları diledikleri gibi harcarlar.

Vergi bilincinin gelişmediği, farkındalığın ve şeffaflığın olmadığı coğrafyalarda vatandaşın vergilerini hoyratça harcayanlar için vergi bir güç, ödeyenler için ise bir yüktür. Ve unutmamak gerekir ki; yöneticiler vatandaşın her delikli kuruşunun hesabını vermekle, vatandaşlar da ödedikleri her delikli kuruş verginin hesabını sormakla yükümlüdürler. Aksi halde gerçek demokrasiye kavuşmamız hayal olacaktır. Vergi-oy-demokrasi ilişkisi sağlanamayacak ve rasyonel oy davranışı gerçekleşemeyecektir.

10.08.2022

Dr. Ozan BİNGÖL

Vergi Uzmanı

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek alıntı yapılabilir. Aynen yayımlanması durumunda vergiyedair.com sitesinden alındığı belirtilerek yazının aktif linkine yer verilmesi gerekir. Bu yazıda yer alan veri ve hesaplamalar kaynak gösterilmeden kullanılamaz. Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.