Dr. Ozan BİNGÖL

2018 yılı illerin bütçe vergi gelirleri performanslarına baktığımızda çok çarpıcı veriler ile karşılaştık. Hem illerimizin toplam vergi gelirleri içerisindeki payları açısından hem de tahsilat/tahakkuk oranları açısından enteresan sonuçlar karşımıza çıktı. Bunları aşağıda sizlerle paylaşacağız.

2018 Yılı Vergi Gelirlerine Hangi İl Ne Kadar Katkı Yaptı?

-2018 yılında toplam vergi gelirlerimizin %44,18’ini ödeyen İstanbul yine birinci sırada yer almakta. İkinci sırada %12,01 ile İzmir, üçüncü sırada %11,82 ile Kocaeli, dördüncü sırada %10,66 ile Ankara ve beşinci sırada ise toplam vergi gelirlerimizin %2,20’sini ödeyen Bursa yer almaktadır.

-2018 yılında tahsil edilen toplam vergi gelirlerimizin %88,01’i tablodaki ilk on şehirden toplanmıştır.

-Özellikle toplam vergi gelirlerimiz içerisinde en düşük kapasiteye sahip son üç il sırasıyla Gümüşhane, Bayburt ve Çankırı olmuştur.

İllerin 2018 Yılı Tahsilat Performansı Nasıl Gerçekleşti?

-2018 yılında tahakkuk ettirilen ve bu tahakkuk eden vergiyi yüksek oranda ödeyen ilk sıradaki ilimiz her zamanki gibi Kocaeli olmuştur. Tabi burada o ildeki ÖTV tahsilatının etkisinin büyük olduğunu söylemekte yarar var.

-Vergiye gönüllü uyum potansiyelini de görebileceğimiz ve Kocaeli’nden sonra ikinci sırada gelen il ise Tunceli’dir. Yaklaşık %88’lik bir tahsilat/tahakkuk yüzdesi ile bu sıralamanın ikincisi olarak hem vergiye gönüllü uyum gösterdiğini hem de vergisel anlamda devlet ile sağlıklı bir hukuki ilişki kurduğunu görmekteyiz.

-2018 yılı iller bazında tahsilat/tahakkuk oranlamasındaki ilk beşin çok ilginç olduğunu belirtmeden geçemeyeceğim. Kocaeli, Tunceli, Rize, Hatay ve İzmir sırasıyla ilk beşte yer alan illerimizdir.

-Tablonun en ilginç yerlerinden birisi ise son sıralardadır. Özellikle Sakarya gibi batı da yer alan ve tarım, hayvancılık, sanayi gibi alanların olduğu bir ilimizin tahsilat/tahakkuk oranı en düşük il çıkması şaşırtıcı olmakla birlikte ciddi anlamda merak uyandırıcıdır. Tahakkuk eden verginin ödenmesi oranında %20,86’lık bir oranla son sırada yer alan Sakarya ilimiz vergiye gönüllü uyum konusunda maalesef sınıfta kalmıştır. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bu konuyu kamuoyu nezdinde nedenleri ile birlikte açıklaması ve bu anlamdaki merakı gidermesi gerekmektedir.

-Özellikle tahsilat/tahakkuk oranlarında son on ilin çoğunluğunun doğu ve güneydoğu bölgesinde olması başta coğrafi ve ekonomik koşullarla ilişkilendirilebilir.

-Tahakkuk eden verginin ödenmesi bakımından (tahsilat/tahakkuk oranı) olağan dışı bir durum (örneğin ilgili vilayette o yıl içerisinde yüksek miktarda vergi ve vergi cezası uygulanmış olması gibi) olmadan bölgesel ve ekonomik konjonktür gereğince gönüllü uyumun çok düşük kalması izaha muhtaçtır.

-Ayrıca Bayburt ilimizin tek tek ele alındığında hem tahakkuk hem de tahsilat bakımından son sırada olması düşündürücüdür. Daha detaylı bilgilere ulaşmak isteyen okuyucularımız için aşağıda Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü verilerden oluşturduğumuz tablolar yer almaktadır:

Tablo 1: Toplam vergi gelirleri içerisinde illerin payı (En Yüksekten En Düşüğe Doğru)

Kaynak: HMB verilerinden hareketle oluşturulmuştur.

Tablo 2:  İllere göre tahsilat/tahakkuk oranları (En Yüksekten En Düşüğe Doğru)

Kaynak: HMB verilerinden hareketle oluşturulmuştur.

06.10.2019

Dr. Ozan BİNGÖL

Başkent Üniversitesi Öğr. Gör.

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek kısmi alıntı yapılabilir. Yazardan izin alınmaksızın aynen yayımlanamaz veya farklı şekillerde kullanılamaz.  Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.