NOT: Bu yazıyı Temmuz 2022 Yİ-ÜFE rakamlarının açıklandığı 03.08.2022 tarihinde yazmış ve önümüzdeki Ağustos, Eylül ve Ekim ayı enflasyonları sıfır olduğunda bile karşımıza çıkabilecek yeniden değerleme oranının büyüklüğünden bahsetmiş idim. Bugün (05.09.2022) Ağustos ayı Yİ-ÜFE rakamları açıklandı ve Yİ-ÜFE aylık bazda %2,41 oranında arttı. Yani “Sıfır” olmadı. Bu nedenle yazımıza Ağustos ayı Yİ-ÜFE gerçekleşmelerini girip ayrıca önümüzdeki iki ay için yaptığımız simülasyonu da ilave ettim. Dolayısıyla bu yazıdaki mavi kısımlar 05.09.2022 tarihinde yapılan Ağustos ayı ÜFE rakamının açıklamasından kaynaklı güncellemeleri içermektedir.
Yeniden Değerleme Oranı Neden Önemli? Niçin Önceden Projeksiyon Yapıyoruz?
Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesine göre; yeniden değerleme oranı, yeniden değerleme yapılacak yılın ekim ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre Yurtiçi Üretici Fiyatları Genel Endeksi’nde (Yİ-ÜFE) meydana gelen ortalama fiyat artış oranıdır. Bu oran, Ekim ayı enflasyon rakamı da belli olduğunda hesaplanabilir hale gelmektedir.
Yüksek enflasyon dönemlerinde Yeniden Değerleme Oranı toplumun her kesimini doğrudan ve önemli düzeyde etkileyen bir nitelik kazanmaktadır. Özellikle bu yıl pek çok kişi yeniden değerleme oranı kavramı ile daha yakından tanışmak zorunda kalacaktır. Çünkü, vergi, ceza, harç, tarife ve benzeri kalemlere ilişkin maktu tutarlardaki yıllık artışlarda yeniden değerleme oranı esas alınmaktadır.
2021 yılının Eylül ayında yazdığımız “YENİDEN DEĞERLEME ORANI SON 16 YILIN REKORUNA KOŞUYOR.” başlıklı yazımız ile yeniden değerleme oranının son 16 yılın en yüksek rakamına doğru gittiğini yaptığımız projeksiyonlarla iki ay önceden ortaya koymuş idik. Böyle bir çalışma ile amacımız, pek çok kalemi vergi, ceza ve diğer kalemi etkileyen yeniden değerleme oranı konusunda iş çevreleri ile vatandaşlara bir tür öngörülebilirlik sağlama
Aşağıda 2022 yılı için hesaplanacak ve 2023 vergi, harç ve cezalardaki artışlarda kullanılacak yeniden değerleme oranının hesaplanması için bilmemiz gereken Ağustos, Eylül ve Ekim ayı enflasyonlarına ilişkin yaptığımız projeksiyonlara göre, 2022 yılı yeniden değerleme oranı 1984 yılından beri uygulanan ve hesaplanan bu oran açısından yeni rekora ulaşma potansiyelini fazlası ile bünyesinde taşıyor. Mevcut mevzuat ve veriler ışığında, 2022 yılı için gerçekleşecek bu kadar yüksek yeniden değerleme oranı vatandaşın MTV, emlak vergisi ve diğer vergi kalemleri ile harç ve trafik cezaları başta olmak üzeri diğer pek çok idari para cezası ve yüksek araç muayene ücretleri altında ezilmesi anlamına gelecektir. Yüksek YDO ile vergi ve cezaları yüksek oranda artırmak aynı zamanda 2022 yılının yüksek enflasyonunun bir kısmını 2023 yılına sürüklemek veya bulaştırmak sonucunu da doğuracaktır.
Yazımızın ilerleyen bölümlerinde yer verdiğimiz üzere, Cumhurbaşkanının bazı vergi kalemlerinde yeniden değerleme oranının altında veya üstünde oran belirleme yetkisi vardır. Ancak, özellikle cezalar açısından böyle bir yetki söz konusu değildir. Araç muayene ücretlerinde ise bu yetkiyi beş yılda bir çok sınırlı olarak kullanabilmektedir.
Aşağıda, önümüzdeki üç ayda aylık Yİ-ÜFE endeksindeki değişimlere ilişkin farklı senaryolar uygulanarak 2022 yılı Yeniden Değerleme Oranı konusunda bizi nasıl bir manzaranın beklediği somut bir şekilde ortaya konulmuştur. 1984 yılında ilk uygulamaya başladığı tarihten itibaren yeniden değerleme oranının yıllık itibariyle nasıl bir seyir izlediği de grafik yardımı ile gösterilmiştir.
Önümüzdeki üç ayda iki ayda enflasyon “sıfır” bile olsa 2023 vergi ve ceza artışlarına esas teşkil edecek 2022 yılı yeniden değerleme oranı % 117,33 %118,92 olacaktır.
Hazine ve Maliye Bakanlığının yeniden değerleme ilgili belirleme değil, ilan etme şeklinde bağlı yetkisi söz konusudur. Ekim ayına ilişkin enflasyon rakamlarının açıklanması sonrasında, genellikle Kasım Ayı içinde bir tebliğ ile ilgili yıl YDO ilan edilmektedir. Aslında yeniden değerleme oranını TÜİK tarafından Ekim ayı ÜFE endeksi açıklandığında hesaplamak mümkündür. Ancak usulen Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından zaten 3 Kasım tarihinde teknik olarak hesaplanabilir olan YDO genellikle aynı ay içerisinde tebliğ konusu yapılmaktadır.
Biz burada önümüzdeki Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında oluşması muhtemel Yİ-ÜFE artışlarına göre bir tür simülasyon yaparak bizi ne büyüklükte bir yeniden değerleme oranının beklediğini ortaya koymaya çalıştık. Böylece 2023 yılı veri, harç ve ceza artışlarında dikkate alınacak 2022 yılı yeniden değerleme oranının yüksekliğine ilişkin ilgililer gerekli mevzuat düzenlemesi için uyarılmış olur ve umulur ki bazı önlemler alırlar.
Önümüzdeki üç ayda farklı ÜFE artış veya azalış oranına göre oluşması muhtemel yeniden değerleme oranına ilişkin hesaplamalar aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 1- 2022 Yeniden Değerleme Oranı Projeksiyonları
Ağustos ayı Yİ-ÜFE aylık artış oranı %2,41 olarak açıklandığı için yeni projeksiyonumuz önümüzdeki iki aya ilişkin olarak aşağıda sunulmuştur:
Tablo 1- 2022 Yeniden Değerleme Oranı Projeksiyonları
Önümüzdeki üç iki aylık dönemde işlerin çok yolunda gittiği ve her ay eksi %2 enflasyonun olduğu en iyimser senaryo ile işlerin çok daha kötüleştiği ve her ay aylık %5 enflasyon oranlarının yaşandığı en kötümser senaryo ile bunların arasındaki diğer oranlara göre yapılan simülasyona göre karşımıza çıkması muhtemel 2022 yılı yeniden değerleme oranları tablonun en alt satırında yer almaktadır.
Yukarıda yaptığımız simülasyona göre önümüzdeki Ağustos, Eylül ve Ekim aylarının hepsinde enflasyon oranı sıfır oranında gerçekleşse bile 2022 yılı yeniden değerleme oranı %117,33 %118,92 olacaktır. En kötü senaryoda ise YDO %124,17 %122,27 olmaktadır. Dolayısıyla önümüzde % 114,71 ila %124,17 arasında çok yüksek oranda yeniden değerleme rakamları söz konusu olacaktır.
TARİHİNİN EN YÜKSEK YENİDEN DEĞERLEME ORANINA HAZIR OLUN(!)
Başlığı attıktan sonra, sonuna ünlem işareti koyma gereği hissettim. Çünkü pek çok dar gelirli, ücretli, emekli bu kadar yüksek yeniden değerleme oranının ortaya çıkaracağı yüksek vergi, harç ve ceza ile araç muayene ücreti ve diğer artışlara/zamlara hazırlıklı olmak için ne yapabilir ki? Hiç. Kocaman bir hiiiiiç. Belki bizi yönetenler, söz ve iktidar sahibi olanlar bazı adımlar atar diye başlığı yine de değiştirmedim.
Şimdi gelelim 1984 yılından bu yana yeniden değerleme oranlarının seyrine. Yeniden değerleme oranları 1984 yılından bu yana nasıl gelişmiş, en çok yüzde kaç olmuş? Bu yıl ortaya çıkması muhtemel yüksek YDO rakamı bu tarihsel süreçte kendisine nerede yer bulacak?
Yukarıda görüldüğü üzere, önümüzdeki üç iki ayda her ay enflasyonun hiç artmadığı, başka bir deyişle sıfır olduğu bir senaryoda bile 2022 yılı yeniden değerleme oranı %117,33 %118,92 olmaktadır. Bu haliyle 2022 yılı yeniden değerleme oranı, 1984 yılından bu yana en yüksek yeniden değerleme oranı olarak tarihe geçecektir.
Yeniden Değerleme Oranı Hangi Vergi, Harç, Cezaları Etkiler?
Yeniden değerleme işlemi 5024 sayılı Kanun’la kaldırılmış olmakla birlikte, muhtelif düzenlemeler gereği yeniden değerleme oranı birçok haddin otomatik olarak değişmesinde ölçü olarak kullanıldığı için yayımlanmaya devam edilmektedir.(1)
Enflasyonun varlığı muhtelif mevzuattaki parasal değerlerin aşınmaya uğrayarak güncelliğini kaybetmesine yol açmaktadır. Bu durum yüksek enflasyon dönemlerinde daha da belirgin hale gelmektedir.
Yeniden değerleme oranı zaman içinde vergi kanunları kapsamındaki maktu had ve tutarlara ilişkin bir oran olmanın çok ötesine geçmiş, idari para cezaları ve pek çok konuda referans bir oran olarak kullanılmaya başlamıştır. Bu nedenle zaman içinde yeniden değerleme oranının ifade ettiği anlam daha da artmıştır.
Yeniden değerleme oranından etkilenecek vergi ve ceza örnekleri:
Yeniden değerleme oranına endeksli bazı vergi, ceza ve diğer yüklere ilişkin özet bilgiler aşağıda sunulmuştur. Görüldüğü üzere bir kısmında Cumhurbaşkanına farklı boyutta yetkiler verilmiştir. Bazı alanlarda ise Cumhurbaşkanının herhangi bir yetkisi yoktur. Dolayısıyla bunlar açısından 2022 yılı yeniden değerleme oranı kaç çıkarsa 2023 yılına bu oran kadar artışla gireceğiz demektir.
- Motorlu Taşıtlar Vergisi, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Emlak Vergisi, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Çevre Temizlik Vergisi, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Gelir Vergisi Kanunu, bazı istisna tutarları, vergi tarifesi dilim tutarları ve benzerleri, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Veraset ve İntikal Vergisi: İstisnalar, Cumhurbaşkanının yetkisi yok.
- Veraset ve İntikal Vergisi: Tarife matrahları, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Damga Vergisi, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Harçlar, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Vergi Usul Kanunundaki Cezalar, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Kabahatler Kanununa tabi İdari para cezaları, Cumhurbaşkanının yetkisi yok.
- Araç Muayene Ücretleri, Cumhurbaşkanı ancak beş yılda bir %20 oranında artırma veya eksiltmeye yetkilidir.
- Trafik Cezaları, Cumhurbaşkanının yetkisi yok.
GEREKLİ KANUNİ DÜZENLEME YAPILMAZ İSE 2023 YILINDA VERGİ VE CEZALAR REKOR SEVİYEDE ARTACAK.
Görüldüğü üzere Yeniden Değerleme Oranı pek çok vergi ve ceza tutarını doğrudan etkilemektedir. Bu vergi ve cezaların bir kısmında Cumhurbaşkanının geniş yetkileri bulunmasına karşın, bir kısmındaki yetkiler sınırlıdır. Bazı cezalarda ise Cumhurbaşkanının yetkisi yoktur.
Vergi ve vergi ile ilgili cezalarda Cumhurbaşkanına genelde geniş yetkiler verilmiştir. Maktu vergi tutarları konusunda örneğin Motorlu Taşıtlar Vergisi, Damga Vergisi, Harçlar, Emlak Vergisi, Çevre Temizlik Vergisi gibi alanlarda Cumhurbaşkanının geniş yetkileri vardır. Bu yetkiler kullanıldığı takdirde yüksek orandaki 2022 yılı yeniden değerleme oranı nedeniyle 2023 yılı vergi ve vergi kanunlarında yer alan cezaların artış oranı düşürülebilir.
Ancak, araç muayene ücretleri, trafik para cezaları ve daha pek çok idari para cezasında Cumhurbaşkanına verilmiş artırma veya eksiltme yetkisi yoktur. Bu nedenle, araç muayene ücreti ve para cezalarında muazzam artışlar söz konusu olacaktır. Bunu önlemenin tek yolu, konuya ilişkin olarak yaşanan olağanüstü ekonomik durumu dikkate alan bir kanuni düzenleme yapılmasıdır.
Güncelleme (Ağustos Yİ-ÜFE güncellemesi) 05.09.2022
03.08.2022
Vergi Uzmanı
NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek alıntı yapılabilir. Aynen yayımlanması durumunda vergiyedair.com sitesinden alındığı belirtilerek yazının aktif linkine yer verilmesi gerekir. Bu yazıda yer alan veri ve hesaplamalar kaynak gösterilmeden kullanılamaz. Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.
YAZIMIZIN YANSIMALARI
Sözcü Gazetesi: Vergi, harç ve cezalara tarihi zam geliyor
Yeniçağ Gazetesi: Vergi, harç ve cezalara tarihi zam
T24: Vergi uzmanı Ozan Bingöl: Yeniden değerleme oranında tarihi rekor geliyor, önlem alınmazsa vergi ve cezalar fena can yakacak
Ehliyet, MTV, Araç Muayene, Trafik Cezaları ve Vergilere …
https://www.finans7.com › haber › ehliyet-mtv-arac-mu…
37 dakika önce — Konu ile ilgili bir açıklama yapan Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl kalan 3 … ve vergi , harç ile cezalara bu oranda zam geleceğini söyledi.
Vergi, harç ve cezalara devasa zam geliyor! | soL haber
https://haber.sol.org.tr › haber › vergi-harc-ve-cezalara-…
Vergi Uzmanı Ozan Bingöl, açıklanan son enflasyon rakamı sonrasında dikkat çeken bir yazı kaleme aldı. “Yeniden Değerleme Oranında tarihi …
Enflasyon rakamı sonrası belli oldu! Vergi, harç ve cezalar…
https://finans.mynet.com › FİNANS › Ekonomi
Vergi Uzmanı Ozan Bingöl Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Yeniden Değerleme Oranında tarihi rekor” diye yorumda bulunarak, …
Yeni yılda üç yıllık pasaport ücreti 3 bin 212 TL olacak
https://www.cumhuriyet.com.tr › Ekonomi Haberleri
Bingöl, “Yeniden değerleme oranında tarihi rekor geliyor. Önlem alınmazsa vergi ve cezalar can yakacak” uyarısında bulundu. 2022 yılı için yeniden değerleme …
Vergi, harç ve cezalar can yakacak! Tarihi zamlar yolda…
https://www.yurtgazetesi.com.tr › Ekonomi
ÜFE’ye endeksli vergi, harç ve cezalara da yeni yılda tarihi zam gelebilir. Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl‘ün hesaplamasına göre, önümüzdeki üç ayda …
Vergi, harç ve ceza zamları hiç olmadığı kadar artacak – Kronos
https://kronos35.news › vergi-harc-ve-ceza-zamlari-hic-…
ÜFE’ye endeksli vergi, harç ve cezalara da yeni yılda hiç olmadığı kadar yüksek bir zam gelebilir. Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl‘ün hesaplamasına göre, …
Vergi uzmanı Ozan Bingöl: Yeniden değerleme oranında tarihi …
https://www.indyturk.com › node › haber › vergi-uzma…
Vergi uzmanı Ozan Bingöl: Yeniden değerleme oranında tarihi rekor geliyor. “Önlem alınmazsa vergi ve cezalar can yakacak”. Çarşamba 3 Ağustos 2022 11:26.
Ozan Bingöl’den uyarı: Vergi, harç ve cezalara tarihi zam geliyor
https://www.artigercek.com › haberler › ozan-bingol-ve…
Artı Gerçek – Ozan Bingöl‘den uyarı: Vergi, harç ve cezalara tarihi zam geliyor – Bingöl, gelecek üç ayda üretici enflasyonu sıfır bile olsa 2023 vergi ve …
Vergi, harç ve cezalara tarihî zam geliyor – YENİ ASYA
https://www.yeniasya.com.tr › ekonomi › vergi-harc-ve…
Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl, gelecek üç ayda üretici enflasyonu sıfır bile olsa 2023 vergi ve ceza artışlarına esas teşkil edecek 2022 yılı yeniden …
Tarihi zamlar geliyor – Güncel – Gazete Gerçek
https://www.gazetegercek.com.tr › Güncel
Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl, önümüzdeki üç ayda üretici enflasyonu “sıfır” bile olsa 2023 vergi ve ceza artışlarına esas teşkil edecek 2022 yılı…
Son dakika: Yüzde 117 zam geldi! 84 milyonu ilgilendiriyor
https://www.trhaber.com › Ekonomi
23 saat önce — Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl‘den vatandaşlara kritik bir uyarı geldi. Bingöl, önümüzdeki üç ayda üretici enflasyonu “sıfır” bile olsa 2023.
Vergi, harç ve cezalara rekor zam… – KRT TV
https://www.krttv.com.tr › ekonomi › vergi-harc-ve-cez…
1 gün önce — Ozan Bingöl, önümüzdeki üç ayda üretici enflasyonu “sıfır” bile olsa 2023 vergi ve ceza artışlarına esas teşkil edecek 2022 yılı yeniden değerleme oranının …
Kategoriler:GENEL
VERGİYE DAİR 
1 replies »