Verilerin analizinde belli bir zaman serisinin esas alınması analizi güçlendirir. Böylece, bir verinin belli bir zamandaki değerinin yanında, bu değere zaman içinde nasıl ulaşılmış olduğu, artış trendinin büyüklüğü ve yönü de görülür. Bu yaklaşımdan hareketle bütçe gelir ve gider kalemlerinin belli bir periyotta nereden nereye geldiğini ortaya koyduğumuz yazı serimizin bu kısmında örtülü ödenek ya da namı diğer gizli hizmet giderlerini konu aldık. Örtülü ödenek nereden nereye gelmiş, nasıl bir gelişim göstermiş, yıllık ve aylık bazda ne tür dalgalanmalara maruz kalmış hep beraber bakalım.

Örtülü Ödenek Nedir?

5018 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinde düzenlenen Örtülü ödenek; kapalı istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, Devletin millî güvenliği ve yüksek menfaatleri ile Devlet itibarının gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü hizmetlerle ilgili Devlet ve Hükümet icapları için kullanılmak üzere Cumhurbaşkanlığı bütçesine konulan ödenektir.

Söz konusu madde düzenlemesi aşağıdaki gibidir:

“Örtülü ödenek

Madde 24- Örtülü ödenek; kapalı istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, Devletin millî güvenliği ve yüksek menfaatleri ile Devlet itibarının gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü hizmetlerle ilgili Devlet ve Hükümet icapları için kullanılmak üzere Cumhurbaşkanlığı bütçesine konulan ödenektir. Kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen görevlerin gerektirdiği istihbarat hizmetlerini yürüten diğer kamu idarelerinin bütçelerine de örtülü ödenek konulabilir. Örtülü ödenek, bu amaçlar dışında, Cumhurbaşkanının ve ailesinin kişisel harcamaları ile siyasi partilerin idare, propaganda ve seçim ihtiyaçlarında kullanılamaz. İlgili yılda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplamı, genel bütçe başlangıç ödenekleri toplamının binde beşini geçemez.

Cumhurbaşkanlığı ve diğer ilgili idare bütçelerinde yer alan örtülü ödeneklerin kullanılma yeri, giderin kimin tarafından yapılacağı, hesapların tutulma ve kapatılma yöntemi, gideri yapanın değişmesi halinde yeni yetkiliye hangi belgelerin aktarılacağı Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.

Örtülü ödeneklere ilişkin giderler Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen esaslara göre gerçekleştirilir ve ödenir.”

Örtülü Ödeneğin Yıllar İtibariyle Gelişimi

Merkezi Yönetim Bütçe verilerinden hareketle 2006-2021 döneminde yıllar itibariyle örtülü ödenek harcama tutarları aşağıdaki grafikte sunulmuştur:

Grafik 1: 2006-2021 Dönemi Örtülü Ödenek (Gizli Hizmet) Harcamaları (1.000 TL)

Örtülü ödenek harcamalarındaki trendin belirgin bir artış yönünde olduğu özellikle 2014 ve sonrasında artış hızının daha da belirgin hale geldiği görülmektedir. 2021 yılında ise 2,7 milyar liralık tutarla rekor kırmıştır.

2006 Ocak-2022 Mart Döneminde toplam örtülü ödenek harcama tutarı 21 milyar 957 milyon lira olarak gerçekleşmiştir.

Örtülü ödenek harcamalarının aylık bazda gelişimi 2015/OCAK-2022/MART dönemi için incelenmiş ve sonuçlar aşağıdaki grafikte sunulmuştur.

Grafik 2: 2015 Ocak-2022 Mart Dönemi aylık bazda örtülü ödenek harcamaları (1.000 TL)

Örtülü ödenek harcamalarının aylık bazda ciddi dalgalanma gösterdiği anlaşılmaktadır. Yukarıdaki grafiğe göre 2022 yılının Mart ayı, tüm zamanların en yüksek örtülü ödenek harcamasının yapıldığı ay olma özelliğine sahiptir. Daha önce en yüksek tutar 2021 yılı Haziran ayıdır. Söz konusu ayda yapılan örtülü ödenek harcaması Mart 2022 dönemindeki neredeyse yarısı sevisindedir.

15.04.2022

Dr. Ozan BİNGÖL

Vergi Uzmanı