Hazine ve Maliye Bakanlığı 2020 yılı Ocak-Temmuz dönemi bütçe gerçekleşmeleri raporunu yayımladı. Rakamlar pek iç açıcı değil.

Raporda öne çıkan hususları başlıklar halinde sizler için özetleyeyim.

2020 Yılının Tümü İçin Öngörülen Bütçe Açığını İlk Yedi Ayda Geçtik.

2020 Yılı Bütçesinde, 2020 yılının tümü için öngörülen bütçe açığı 138,9 milyar TL’dir. 2020 Ocak-Temmuz dönemindeki bütçe açığı ise 139,1 milyar TL olarak gerçekleşti. Bunun anlamı, 2020 yılı bütçesi tahminleri daha ilk yedi ayda boşa çıktı. Aslında bu 2020 bütçesinin bitişidir. Nisan ayında söylediğimiz gibi yeni bütçe ihtiyacının göstergesidir.

2020 yılı Ocak-Temmuz döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 681,1 milyar TL, bütçe gelirleri 541,9 milyar TL ve bütçe açığı 139,1 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 601,4 milyar TL ve faiz dışı açık ise 59,4 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.

Tablo 1: 2019 ve 2020 yılı Ocak-Temmuz Dönem Bütçe Dengesi Karşılaştırması

Yukarıdaki tabloya göre merkezi yönetim bütçesi 2019 yılı Ocak-Temmuz döneminde 68 milyar 682 milyon TL açık vermiş iken 2020 yılı Ocak-Temmuz döneminde 139 milyar 147 milyon TL açık vermiştir. Artış oranı negatif yönlü olarak %102,6 olarak gerçekleşmiştir.

Mali disiplin açısından asıl önemli rakam olan faiz dışı denge ise daha kötü bir seyir izlemiştir. 2019 yılı Ocak-Temmuz döneminde 10 milyar 219 milyon TL faiz dışı açık verilmiş iken 2020 yılı Ocak Temmuz döneminde 59 milyar 433 milyon TL faiz dışı açık verilmiştir. Faiz dışı denge artış oranı negatif yönlü olarak %481,6 olmuştur. Bu durum önümüzdeki dönemde daha fazla faiz yükü ile karşı karşıya olacağımızı göstermektedir. Yukarıdaki tabloda en fazla artış gösteren kalemin faiz kalemi olması bunun göstergesidir.

Bütçenin Gelir Performansı Nasıl?

Tablo 2: 2019 ve 2020 Ocak Temmuz Dönemi Gelir Gerçekleşmelerinin Karşılaştırması

Bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre %9,2 artmış iken vergi gelirleri %12,5 artmıştır.

Bu artışı Kurumlar vergisi (yüksek banka karları ve TCMB etkisi), özel tüketim vergisi ve harçlardaki (özellikle konut satışı kaynaklı tapu harçları kaynaklı) artışlar sırtlamıştır.

Döviz alım satımındaki kambiyo vergisinin artırılmasına rağmen BSMV artışı sınırlı kalmıştır.

Gelir vergisi ise geçen yıla göre daha düşük bir performans sergilemiştir.

Bedelli askerlik, imar affı, Merkez Bankası ihtiyat akçesi bu yıl yok. O yüzden vergi dışı gelir kalemi geçen yıla göre bırakın artmayı azalmış.

Grafik 1: Vergi Gelirleri 2019 ve 2020 Ocak-Temmuz Dönemi Karşılaştırması

Sonuç olarak; 

Yukarıdaki veriler, ilk yedi aylık bütçe performansının oldukça kötü olduğunu göstermektedir. En önemlisi mali disiplinden kopmuş olmamız. Faiz giderleri hızla artıyor. Faiz dışı fazla vermemiz gerekirken, faiz dışı açık veriyoruz. İlk yedi ayda tüm yıl için öngörülen açık rakamına ulaşmış durumdayız. Ve bu açığın nedeni gelirlerin azalması değil. Harcamalar.

Daha önce yazdığımız gibi, 2020 yılı bütçesi işlerliğini yitirmiştir.

18.08.2020

Dr. Ozan BİNGÖL

Başkent Üniversitesi Öğr. Gör.

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek kısmi alıntı yapılabilir. Yazardan izin alınmaksızın aynen yayımlanamaz veya farklı şekillerde kullanılamaz.  Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.