Dr. Ozan BİNGÖL

TÜİK 11 Eylül 2020 tarihinde “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2019“u yayımladı. Söz konusu araştırmada yaşam koşulları, yoksunluk, yoksulluk, toplumun dilimler itibariyle toplam gelirden aldıkları paylara ilişkin önemli veriler var.

Örneğin, toplumun yüzdelik dilimler itibariyle aldıkları paylar aşağıdaki gibi gelişmiş:

Yukarıdaki tabloya göre 2019 yılında en yüksek gelire sahip yüzde yirmilik grup toplam gelirin %46,3’ünü elde ederken, en alt gruptaki %20’lik grup ise %6,2’sini elde etmiş. Aradaki fark 7,5 kat. Gelir dağılımın bölüşümünde adaletsizliği gösteriyor.

Aslında yukarıdaki veri sürekli dile getirdiğimiz, “Vergiyi tavana, geliri tabana yayma zamanı” sözümüzün uygulanma ihtiyacını göstermesi açısından önemli.

Söz konusu araştırmada dikkat çeken diğer bir veri ise toplam gelirden en yüksek payı maaş ve ücret gelirinin oluşturmuş olması. Araştırmanın ilgili kısmını yorumsuz, olduğu gibi aşağıda sunuyorum:

Toplam gelirden en yüksek payı %46,7 ile maaş ve ücret geliri aldı

Toplam gelir içerisinde en yüksek payı, %46,7 ile bir önceki yıla göre 1,8 puan azalan maaş ve ücret geliri aldı. İkinci sırayı %21,9 ile önceki yıla göre 1,8 puanlık artış gösteren sosyal transfer geliri alırken üçüncü sırayı %17,7 ile 2018 yılı anket sonuçlarına göre 1,1 puan azalan müteşebbis geliri aldı.

Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı 2018 yılı anket sonuçlarına göre 0,3 puan azalarak %22,6 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı 0,8 puan artarak %91,8 olarak gerçekleşti.

Gelir dağılımının ülkemizdeki halini görünce aşağıdaki Temel fıkrası aklıma geldi. Sizlerle paylaşayım:

TEMEL ULUSLARARASI EKONOMİ KONGRESİNDE*

Temel uluslararası ekonomi kongresine katılır…  Kongrenin teması, “Toplanan vergiler halka nasıl geri dönüyor?”

Konuşmacılardan biri Amerikalı, biri İngiliz, biri de Türk: Temel.

Halktan toplanan vergilerin dağılımına nasıl karar veriliyor sorusuna cevap aranır.

Amerikalı söz alır:

-Bizim Amerika’da önce yere bir çizgi çizeriz ve sonra topladığımız vergileri havaya atarız. Çizginin soluna düşen paraları halka hizmet olarak geri veririz, sağ tarafta kalan devlete kalır, yatırım yaparız.

Derken İngiliz söz alır ve:

-Biz İngiltere’de  başka ama ona benzer bir uygulama yaparız. Önce yere bir daire çizeriz. Halktan toplanan vergileri havaya atarız. Dairenin dışında kalan halka hizmet olarak geri döner, dairenin içine düşenleri devlet harcamalarına kullanırız.

Sıra bizim Temel’e gelir ve Temel başlar anlatmaya:

-Ula uşaklar demiş, ne kadar karmaşık bir sisteminiz var. Bizim sistemimuz çok yalın. Öyle yere çizgi, daire ile filan çizmezuk. Bizde hükümet halktan toplar vergileri. Sonra atar havaya. Yere düşenleri kendilerine harcama yaparlar. Havaya kalanlar halka hizmet olarak geri döner.

*vergidosyasi.com sitesinden alınmıştır.