Otomobilde ÖTV, çok nadir birkaç ülkede uygulama alanı buluyor. Türkiye, bu nadide ülkelerden birisi ve önde geleni. Otomobile olan talep sürdükçe Maliye idaresi bu kolay vergileme alanını adeta sömürmektedir. Sonuç mu? Otomobil gibi günlük yaşamın vazgeçilmesi ve ihtiyacı olan bir araç lüks haline geliyor. Sadece imtiyazlı bir kesimin erişebileceği, ana babadan zengin olmayan gençlerin artık hayalini bile kuramadığı bir ürüne dönüşüyor. Sonuçta ülke yaşam kalitesinin ve mücadelesinin farklılaştığı, zengin ile fakir kesim arasındaki makasın uçurumlara dönüştüğü bir ortam oluşturuyor. Bazıları milyonluk arabalarını üç yaşındaki çocuğuna oyuncak yapıp bunu sosyal medya ile herkese ilan ederken, bazıları ise çocuğuna oyuncak araba alamamanın mahcubiyeti ile başını öne eğiyor.

2006-2022 döneminde Türkiye’de motorlu taşıtlar üzerinden ÖTV tahsilatı 431,3 milyar liradır. Aynı tutar ilgili yıllar ortalama dolar kuruyla hesaplandığı 85,5 milyar dolara tekabül etmektedir. Bu tutarla kaç kilometre otoban yapılırdı? Kaç Yavuz Sultan Selim, Osman Gazi Köprüsü yapılırdı? Vergilerimiz, yol, su, elektrik olarak bize dönse, otobanlara, köprülere bir kuruş vergi vermek zorunda kalır mıydık?

ÖTV Kanununun yürürlüğe girdiği 2002 yılında %27 ila %50 aralığında değişen ÖTV oranları bugün %45 ila %220 aralığına çıkmıştır. Cumhurbaşkanının bir imza ile bu oranı üst segmentteki otomobiller için ÖTV oranını %640’a kadar artırmaya yetkili. Muhteşem bir yetki. Meclisin vergileme yetkisini yok hükmüne getirecek kadar müthiş bir yetki.

Maliye Bakanına otomobilde ÖTV indirimi var mı diye sorduklarında verdiği cevap manidar: “Bu konuyu kim yayıyor anlamış değilim. Araç piyasası oldukça canlı, talepte herhangi bir sıkıntı yok, arzda sıkıntı var. Otomotiv sektörü öncelikle arzı artırsın.” Meali şu: piyasada otomobil kıtlığı varken ben niye ÖTV indirimi yapayım. Daha net meali, ÖTV’yi artırmak için bile uygun ortam var diyor aslında.

Aşağıdaki grafik bize Türkiye’de otomobile erişimin bu denli güçleşmesinde vergilerin ne denli etkili olduğunu göstermektedir. 2006 yılında 4,1 milyar lira olan motorlu taşıtlar üzerinden ÖTV tahsilatı 40 katın üzerinde artışla 2022 yılında 167,1 milyar liraya ulaşmıştır.

Motorlu taşıtlar alınan ÖTV’deki artış cari fiyatlarla olduğu gibi reel olarak da sürekli artmaktadır. 2019 yılında motorlu taşıtlar üzerinden tahsil edilen ÖTV’nin ilgili yıl ortalama dolar kuru karşılığı 2,4 milyar dolar iken, 2022 yılında 4 katına çıkmış ve 10 milyar doları aşmıştır.

Tablo: 2019-2022 Motorlu Taşıtlar Üzerinde ÖTV Tahsilatının İlgili Yıl Ortalama Dolar Kuru Karşılığı

İktidar ve Maliye idaresi motorlu taşıtlar ÖTV’sine sadece ve sadece gelir kalemi olarak bakıyor. Toplumun seyahat özgürlüğü, ihtiyaçları, yaşam standardı gündemlerinde yok. Çünkü, siyasiler, bürokratlar lüks otomobillere ÖTV’siz biniyorlar zaten. Tok açın halinden nasıl anlasın.

Otomobil, bugün artık her hane için bir tür ihtiyaçtır. Bu ihtiyacın kolay vergicilik adına sömürülmemesi gerekir. Dünyada olmayan bir şekilde otomobil üzerinden ÖTV uygulamasına son verilmelidir. Kişi başına milli geliri gelişmiş ülke vatandaşının beşte, onda biri olan vatandaşımıza; gelişmiş ülke vatandaşının sahip olurken ödeyeceği bedelin üç katı fiyatla araç satılması insafla bağdaşmaz. Olsa olsa kolay vergicilik, fırsatçılık olarak nitelendirilebilir.

05.02.2023

Dr. Ozan BİNGÖL

Vergi Uzmanı

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek alıntı yapılabilir. Aynen yayımlanması durumunda vergiyedair.com sitesinden alındığı belirtilerek yazının aktif linkine yer verilmesi gerekir. Bu yazıda yer alan veri ve hesaplamalar kaynak gösterilmeden kullanılamaz. Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.