Bir ülkede medya ne kadar bağımsız ve objektif olursa demokrasi kültürü o kadar gelişmiş olacaktır. Artık günümüzde yasama, yürütme, yargının yanında dördüncü büyük güç de medyadır. Bu nedenle, demokrasinin gelişimi, partiler arası rekabetin eşit şartlarda işlemesi için medyanın finansmanın en az siyasetin finansmanı kadar önem taşır.

Bu noktada kamu ilan ve reklamlarının tutarları, bunların ilgili basın organları arasındaki paylaşım kriterleri, bunların şeffaflığı medya finansmanının tarafsız şekilde gerçekleştirilmesi konularına eğilmek kaçınılmaz oluyor.

Aşağıda kamu ilan ve reklamlarının dört yıllık seyrine yer verilmiştir.

Grafik 1: Resmi ilan ve Reklamlar İçin Yapılan Harcamalar

Kaynak: Basın ve İlan Kurumu

Yukarıdaki verilere göre sadece dört yıllık bir dönem zarfında 1.8 milyar TL resmi ilan ve reklam harcaması yapılmıştır. Bu harcamanın iki boyutu bulunmaktadır.

Birincisi, bu ilan ve reklamların vergilerimiz ile finanse edilmesi, bu nedenle her kuruş verginin yerinde ve doğru şekilde kullanılması ve bu kullanımların şeffaf olması gereğidir.

Harcamanın ikinci boyutu ise, bu harcamalar yoluyla medyanın kamusal kaynaklarla finansmanıdır. Bu finansmandaki usul ve esaslar, özellikle tarafsızlık ilkesine uyum hususları özgür, tarafsız ve bağımsız medya kültürü açısından önemli bir unsurdur.

Dijital platformların bu denli geliştiği, e-devlet uygulama imkanları dikkate alındığında kamu kurumlarının yazılı basına bu denli yüksek ilan ve reklam vermelerinin ciddi şekilde analizi gerekmektedir. Çünkü, ilan ve reklama giden her kuruş vergilerimizle finanse edilmektedir. O halde, resmi ilan ve reklamları finanse edenler olarak bazı soruları sorma hakkımız var:

1- Bu kadar yüksek ilan ve reklam verme ihtiyacı var mıdır?

2- İlan ve reklamlar çok daha ucuz veya sıfır maliyetle e-devlet bünyesinde oluşturulacak ilan ve reklam portalı üzerinden gerçekleştirilemez mi?

3- İlan ve reklam harcamalarının dağıtımında tarafsızlık sağlanabilmekte midir?

4- Yıllar itibariyle hangi gazete ve dergiler resmi ilan ve reklam pastasından ne kadar pay almışlardır?

5- Resmi ilan ve reklamların yüksekliği basın organlarının kamuya bağlı ve bağımlı mı kılmaktadır?

Bir dönemin Başbakan yardımcısının 2015 yılında bir toplantıda “İsrafın önüne geçsek sizden vergi toplamamıza gerek bile kalmaz.” Dediğini hatırlatalım. Vergi bilincinin bir boyutu ne ödediğini bilmek ise diğer boyutu ödenen vergilerin nerelere, nasıl ve kimler için harcandığını sorgulamaktır. Bu nedenle vatandaşın her kuruş vergisinin hesabını sorması için, varsa israfın önüne geçebilmek için bizler sorularımıza devam edeceğiz…

11.08.2020

Dr. Ozan BİNGÖL

Başkent Üniversitesi Öğr. Gör.

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek kısmi alıntı yapılabilir. Yazardan izin alınmaksızın aynen yayımlanamaz veya farklı şekillerde kullanılamaz.  Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.