Vergi sistemimiz “torba kanunlar” ile düzenlenir oldu. Vergi kanunu yapma tekniğimiz bozuldu. İbare değişiklikleri, yetersiz madde gerekçeleri nedeniyle yapılmak istenen düzenlemenin ne anlama geldiğini anlamak zorlaşıyor. Vergi ile doğrudan ihtisası olmayan akademisyenlerce yapılan eksik veya hatalı açıklamalar da konunun kamuoyu tarafından anlaşılmasını daha da zorlaştırıyor.

En son Torba Yasa teklifinde yer alan Cumhurbaşkanının ÖTV oranları konusunda daha önce bir kat olan yetkisinin üç katına kadar artırılması yönündeki düzenleme önerisi de anlaşılması zor bir konu. Kamuoyunda da konunun yanlış aksettirildiği veya farklı şekillerde değerlendirildiği görülmüştür. Bu kapsamda ÖTV konusunda Cumhurbaşkanının yetkisindeki artışın ne anlama geldiği hususunda açıklayıcı bir yazı yazma gereği ortaya çıkmıştır.

Önce Ne Değişiyor Ona Bakalım

01 Ekim 2021 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisi tarafından Meclis Başkanlığına “Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” adı ile Yeni bir Torba Yasa teklifi sunuldu. Teklif ile; basit usulde vergilendirilen mükelleflerin kazançlarının gelir vergisinden istisna edilmesi, sosyal ağ sağlayıcıları üzerinden paylaşım yapan sosyal içerik üreticileri ile mobil cihazlar için uygulama geliştirenlerin elde ettikleri kazançlar üzerinden vergilendirilmelerine ilişkin düzenlemeler yapılması, kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan tarımsal destekleme ödemelerinin gelir vergisinden müstesna tutulması gibi pek çok düzenleme yanında 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 12 inci maddesi ile Cumhurbaşkanına verilmiş yetkilerin artırılmasına ilişkin düzenleme yapılması söz konusudur.

Peki ÖTV Kanununda Cumhurbaşkanına verilmiş bazı yetkilerin “bir katına kadar”‘dan “üç katına kadar” şeklinde artırılması ne anlama geliyor? Hangi ÖTV kalemlerinde nasıl bir etki doğurur? Bu sorulara aşağıda cevap vereceğim.

Önce Cumhurbaşkanının Yetkisini artırmaya yönelik teklifteki önerinin ne anlama geldiğini değişikliği doğrudan ilgili madde üzerinde gösterelim ki, değişikliğin yorumlanması kolaylaşsın. Aşağıda değişiklik yapılan ve kaldırılan kelimelerin, ibarelerin üzeri çizili olarak gösterilmiştir. Teklif ile getirilen öneri ise sarı boyalı olarak sunulmuştur.

c) (II) sayılı listedeki mallar için belirlenen oranları ve oranlara esas özel tüketim vergisi matrahlarının alt ve üst sınırlarını bir katına üç katına kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye, bu sınırlar içinde kalmak şartıyla 87.03 G.T.İ.P. numarasında yer alan malların mallar için farklı matrah grupları oluşturmaya, malların matrah grupları, motor gücü, cinsi, sınıfı, üst yapı gövde tanımı, emisyon türü ve değeri, istiap haddi ile yolcu ve yük taşıma kapasitesi itibarıyla farklı oranlar belirlemeye; uygulanmakta olan oranları EURO normlarını sağlayan katalitik konvertör sistemi ile teçhiz edilmiş taşıtlarda yarısına kadar indirmeye, kanunî oranına kadar çıkarmaya,

…

Yetkilidir.

…”

Özel Tüketim Vergisinin oran ve tutar konusunu düzenleyen 12 nci maddesindeki bazı kelime değişikliklerinin ne anlama geldiğini özetleyelim.

Tütün Ürünleri İle İlgili Yetkinin Bir katından Üç Katına Artırılmasına İlişkin İbare Değişikliği

Teklif ile, ÖTV Kanununun alkollü ve diğer içecekler ile tütün mamullerinin yer aldığı (III) Sayılı ÖTV cetvelinde yer alan asgari maktu vergi ile ilgili olarak Cumhurbaşkanına (B) cetvelindeki mallar (sigara ve diğer tütün mamülleri) için asgari maktu vergiyi üç katına kadar artırma konusunda yetki verilmektedir. Böylece tütün ürünlerinde asgari maktu vergiyi artırma konusunda Cumhurbaşkanının “bir kat” olan yetkisi “üç katına çıkarılmaktadır.

Tütün ürünlerinde Cumhurbaşkanına verilen yetkinin anlaşılabilmesi için tütün vergilemesi konusunda kısa bir açıklama yapmak gerekir. Konu kolay anlaşılsın diye tütün ürünlerindeki vergilemeyi sigara üzerinden anlatacağım.

Sigara üzerinden ÖTV ve KDV olmak üzere iki tür vergi alınır. Sigaradaki ÖTV uygulaması için üç tür ÖTV kalemini bilmeniz gerekir. Bunlar:

• Nispi ÖTV: satış fiyatı üzerinden III sayılı liste B cetvelinde belirlenmiş oran,
• Maktu ÖTV, paket başına alınacak maktu tutar,
• Asgari maktu ÖTV.

Alkollü ve diğer içecekler ile tütün ürünlerinin vergilendirilmesinde “ASGARİ MAKTU VERGİ” vergiye tabi içecek ve tütün ürünleri üzerindeki vergi yükünün belli tutarın altına düşmemesini sağlayan bir karşılaştırma ölçütüdür. Vergileme sırasında sigaranın nihai satış fiyatı ile cetveldeki vergi oranını çarparsınız, buna maktu vergiyi eklersiniz. Bulduğunuz vergi tutarını “asgari maktu vergi” tutarı ile karşılaştırırsınız. Hangi vergi yüksek ise onu dikkate alırsınız.

Dolayısıyla, teklif ile ÖTV Kanununun 12 nci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendindeki bir kattan üç kata çıkış, asgari maktu vergi ile ilgilidir. Alınan bu yetki ile Cumhurbaşkanı sigara şirketlerinin bir paket sigarayı minimum kaç liraya satabilecekleri konusunda kontrolü kendi eline almaktadır. Sigaraya uzun süre zam yapılmaması nedeniyle ÖTV gelirlerinde düşüş olduğu görülürse Cumhurbaşkanı asgari maktu vergiyi artırarak sigara fiyatlarını otomatik olarak yukarı çekme yetkisine sahip olmuştur. Özetle, düzenleme biraz teknik boyutu öne çıkan bir nitelik arz etmektedir.

Motorlu Taşıt ÖTV’si Konusunda Cumhurbaşkanının Yetki Artışı

Düzenlemenin asıl önemli kısmı Cumhurbaşkanının motorlu taşıtlarla ilgili ÖTV oran artışı ve matrah belirleme konusundaki yetkisinde yapılan artıştır.

Değişiklik öncesinde Cumhurbaşkanı Kanun ile belirlenen ÖTV oranlarını ve bu oranlara esas özel tüketim vergisi matrahlarının alt ve üst sınırlarını bir katına artırmaya yetkili idi. Değişiklik yasalaştığında bu yetki üç katına çıkacaktır. Değişiklik sonrasında ÖTV Kanununa ekli Motorlu Taşıtlara ilişkin ÖTV vergi listesini içeren II sayılı cetveldeki kanunla belirlenmiş oranları Cumhurbaşkanı sıfıra kadar indirebileceği gibi üç katına kadar da artırabilecektir. Aşağıda bazı motorlu taşıtlar için yetki öncesi ve sonrası Cumhurbaşkanının yetki üst sınırlarına yer verdim. Konu böylece daha somut hale gelir.

Görüldüğü üzer teklif yasalaştığında Cumhurbaşkanının motorlu taşıtlarda ÖTV oranı belirleme konusundaki yetkisi muazzam şekilde artırılmış olacaktır. Bir gecede ÖTV oranı sıfıra kadar indirebilme veya %640 olarak belirleyebilme yetkisinin “Bütçe hakkı” açısından ciddi şekilde sıkıntılı buluyorum.

Teklifle oranın yanında, oranlara esas alınacak özel tüketim vergisi matrahları konusunda da Cumhurbaşkanına geniş bir yetki verilmiştir. Cumhurbaşkanı binek otomobil vergilemesinde otomobiller için farklı matrah grupları oluşturabilecek, bu kapsamda otomobilin motor gücü da matrah belirlemesinde bir parametre olarak dikkate alınabilecektir. Teklifin bu kısmındaki düzenlemeyi, doğru kullanılır, çevreci ve hayatın gerçeklerine uygun bir yaklaşımla değerlendirilirse, faydalı buluyorum.

16.10.2021

Dr. Ozan BİNGÖL

Vergi Uzmanı

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek kısmi alıntı yapılabilir. Yazardan izin alınmaksızın aynen yayımlanamaz veya farklı şekillerde kullanılamaz.  Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.

Yazımızın Yansımaları