Ülkelerin bütçelerinin ne kadarını askeri harcamalara ayırdıkları, toplanan vergilerin ne kadarının bu alana kanalize edildiği önemli bir veridir. Askeri harcamalara ilişkin veriler ülke düzeyinde ulusal politik yapı, ekonomik gelişmişlik ve jeopolitik durumla doğrudan ilişkilidir Bu veriler aynı zamanda uluslararası politik ve ekonomik sisteme ve zihniyete de ayna tutar.

Aşağıda, Stockholm Uluslararası Bakış Araştırmaları Enstitüsü SIPRI verilerinden hareketle silah harcamalarına odaklandık. Ulaştığımız ilginç veri ve tespitleri aşağıda sunuyoruz.

Silaha Ayrılan Kaynak Artıyor.

Stockholm Uluslararası Bakış Araştırmaları Enstitüsü SIPRI verilerine göre, 2017 yılında dünya askeri harcamaları 1.74 trilyon ABD Dolar olarak gerçekleşti. Askeri harcamaya ayrılan kaynak, 2014-2018 döneminde, 2009-2013 dönemine güre %7,8; 2004-2008 dönemine göre ise %23 daha yüksek gerçekleşti. Dünya daha fazla kaynağı silahlanmaya ayırdı.

2014-2018 döneminde silahlanmada Ortadoğu önemli bir yükseliş gösterirken, diğer tüm bölgeler düşüş gösterdi. Anlayacağınız, Türkiye’nin çevresi her geçen gün daha da ateş çemberine dönüşüyor.

Dünya Güvenliği Dünyaya Silah Satanlara Emanet

2017 yılı verilerine göre dünyanın en büyük ilk on silah ihratçısı aşağıdaki gibidir:

1. ABD,
2. Rusya,
3. Fransa,
4. Almanya,
5. Çin,
6. İngiltere,
7. İspanya,
8. İsrail,
9. İtalya,
10. Hollanda

İlk beş sırada yer silah ihracatçısı ülkeler dünya silah ihracatının %75’ini gerçekleştirdiler.

Dünyayı silahlandıran bu ülkelerden ABD, Rusya, Fransa, Çin ve İngiltere’nin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin Daimi üyesi olması ise, dünya güvenliğinin kimlere emanet edildiğini göstermesi açısından ilginç bir durum.

Dünya Silah Ticaretinin Ana Aktörü Dünyaya  Barış Getirebilir mi?

ABD silah ihracatı 2014-2018 döneminde 2009-2013 dönemine göre yüzde 29 büyüdü. Küresel silah ihracatından ABD’nin payı %30’dan %36’ya yükseldi. Bu durum, dünya silah ticaretinin baş aktörü olan ABD’nin, sık bir şekilde dile getirdiği dünyaya barış ve demokrasi getirme iddialarının gerçeklerle ne kadar uyumsuz olduğunu gösteriyor.

Azgelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülke Vatandaşlarının Vergileri Silaha Gidiyor.

Azgelişmiş ve gelişmekte olan pek çok ülkedeki askeri harcama rakamlarının büyüklüğü, bu ülkeleri gelişememe kısırdöngüsü içinde tutan önemli bir unsur. Zaten kıt kaynağa sahip bu ülkelerin, kamu kaynaklarının önemli bir yüzdesini silaha ayırması gelişmelerinin önündeki en büyük engellerden.

Aşağıda askeri harcamaların kamu harcamalarına oranı en yüksek ülkelere ilişkin bir istatistik veriyoruz. Bu veriler pek çok şeyi açıklıyor.

Tablo: Kamu Harcamaları İçinde Askeri Harcama Oranı En Yüksek Ülkeler

Kaynak: SIPRI verilerinden hareketle tarafımızdan oluşturulmuştur.

Türkiye Askeri Harcamalara İçin Ne Kadar Kaynak Ayırıyor?

Türkiye’de askeri harcamaların toplum kamu harcamalarına oranına (payına) ilişkin veriler aşağıda sunulmuştur.

Şekil: Türkiye’de 2001-2017 Dönemi Askeri Harcamaların Kamu Harcamaları İçindeki Yeri (%)

Yukarıdaki verilere göre 2002 yılında çok yüksek bir orana erişmiş olan askeri harcamaların 2015 yılına kadar belirgin bir düşüş trendine girdiği, ancak bu tarihten itiberen tekrar artış trendinin başladığı görülüyor.

Türkiye’de savunma harcamaları ile makroekonomik büyüklükleri arasındaki ilişki üzerine ilginç doktora tezlerinin yapılabileceğini düşünüyoruz.

17.03.2019

Dr. Ozan BİNGÖL

Başkent Üniversitesi Öğr. Gör.

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek kısmi alıntı yapılabilir. Yazardan izin alınmaksızın aynen yayımlanamaz veya farklı şekillerde kullanılamaz.  Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.