2018 Ocak Ayından 2023 Mayıs Ayına Borç Stoku %430 oranında arttı.

Kamusal hizmetlerin yerine getirilmesi için Devletin çeşitli gelir kaynaklarına ihtiyacı vardır. En temel gelir kaynağı vergilerdir. Gerçek ve tüzel kişilerden zorunlu olarak alınır. Ancak vergilemenin teknik ve siyasi limitleri vardır. Bu nedenle, kamu harcamalarıyla gelirlere arasındaki açık olan bütçe açığını karşılamak için başvurulan diğer bir kaynak ise borçlanmadır.

Borçlanma, bütçe açıklarının geçici olarak kapatılması fonksiyonu görür. Eğer sürekli bütçe açığı verirseniz ve borçlar için ödediğiniz faizi de borçlanmayla ödemeye başlarsanız bir taraftan bütçe açığınız büyürken, diğer taraftan bütçeden faize daha fazla kaynak ayırmak zorunda kalırsınız.

Türkiye son dönemde hızlı vergi artışı yapıyor. Aynı zamanda borçlanma limitlerini de artırıyor. Merkez Bankasının para basma fonksiyonunu (ki günümüzde böyle bir fonksiyonun olmaması gerekir.) ne kadar kullanıyor bilemiyoruz.

Aşağıda 2018 yılı Ocak ayından bu yana Merkezi Yönetim Borç stokundaki artış tutarlarına yer verdik. Son dönemde borç stoklarındaki hızlı artışın dikkat çekici boyuta ulaştığı görülmektedir.

Grafik 1: Merkezi Yönetim Borç Stoku Artışı 2018-2023

Merkezi Yönetim Borç Stoku Ocak 2018-Mayıs 2023 döneminde 892,7 milyar liradan 4 trilyon 734,4 milyar liraya çıkmıştır. Artış 3 trilyon 841,7 milyar liradır. Artış oranı %430 olmuştur. Aynı dönemdeki TÜFE artış oranıysa %293,2 olmuştur.

Borçlanmanın Faiz Yükü Yeni Vergiler Olarak Geri Dönecek.

Borçlardaki artışın bir kısmı yabancı para birimiyle yapılan borçlanmadan kaynaklanmaktadır. Kurdaki artış borç stokunu da yukarı çekmektedir. Bu durum borç yönetim politikasının kalitesiyle veya kalitesizliğiyle doğrudan ilgilidir. Ayrıca liralaşma politikası denilen dönemde yabancı parayla borçlanmadaki artış da ayrı bir tartışma konusudur. Artıştaki diğer önemli etken, mevcut borç stokunun üzerine yeni borçların yapılması, faiz dışı açık verilen durumlarda borç faizini ödemek için bile borçlanma yoluna gidilmesidir.

Borçlardaki artış, uzun dönemde mali disiplinin sağlanmasını zorlayacak, vergi kaynağına daha fazla başvurulmasını kaçınılmaz kılacaktır. O nedenle, kamunun harcamalarında rasyonelleşmeye gidilmediği, israftan vazgeçilmediği sürece önümüzdeki dönemde de ağır vergiler altında ezilmeye devam edeceğiz.

14.07.2023

Dr. Ozan BİNGÖL

Vergi Uzmanı

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek kısmi alıntı yapılabilir. Yazardan izin alınmaksızın aynen yayımlanamaz veya farklı şekillerde kullanılamaz.  Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.