Son günlerde MA-MZ plaka alınarak lüks aracın gümrük vergisi, ÖTV, KDV ödemeden neredeyse üçte bir fiyatına ülkeye getirilmesi gazete manşetlerinde. Çünkü, normal bir vatandaş c segmenti donanımsız bir taşıt bile alırken önemli tutarda ÖTV, KDV öderken birilerinin çok lüks aracı çeşitli yollarla ülkeye sokabilmesi, vergi gayretini olumsuz etkileyen bir durum. Konuya ilişkin konunun muhatabından manşetleri yalanlayan yönde bir açıklama da gelmedi.

Peki, nedir MA-MZ plaka? Kimler alabilir? Nasıl alınır? Ne tür avantajları vardır? Kötüye kullanılır mı? Kötüye kullanımın cezası var mı?

MA-MZ Plaka Nedir?

Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Karnesi (YTGGK) veya Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Formu (YTGGF) kapsamında geçici olarak ithal edilen taşıtlara İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünce verilen MA-MZ harf serisini taşıyan plakaları ifade etmektedir.

MA-MZ plakalı araçlar trafik sicile kaydedilir. Turistik amaçla ülkeye gelenlerin kullandığı yabancı plakalı araç uygulamasından farklı uygulamadır söz konusu olan.

MA-MZ plakasına kayden getirilen taşıt ile ilgili bir yaş sınırlaması bulunmamaktadır.

MA-MZ plakasına kayden getirilen taşıt görev veya öğrenime başlama tarihi öncesinde veya sonrasında yurtdışında tescil edilmiş olabilir.  

MA-MZ Plakalı Araç Tescili İçin Geçici Giriş Karnesi veya Formu Alma Şartları Nelerdir?

Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Karnesi veya Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Formu alabilmek için, yabancı uyruklu olmak gerekmektedir.

Bu kişilerden, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünden alınan ikamet tezkeresi belgesi ile birlikte durumlarına uygun olan; 

• Çalışmak üzere Türkiye’de bulunanlar için çalışma izin belgesi,
• Öğrenciler için kayıtlı olduğu okul idaresi tarafından düzenlenen öğrenim belgesi,
• Emekliler için, yurtdışından emekli olduğunu gösterir emeklilik belgesi,

 istenilmektedir.

Kimler MA-MZ plaka araç sahibi olabilir?

MA-MZ plakalı araç sahibi olabilecekler aşağıdaki gibidir:

• 3 ve 4. sınıf Dışişleri Bakanlığı kimlik kartına sahip olanlar
• NATO’ya bağlı yabancı personel
• Yabancı öğretim görevlisi ve öğrenciler
• Yurtdışında emekli olup Türkiye’de yerleşik yabancı kişiler
• Federasyonlara bağlı yabancı sporcular
• Yurtdışında yerleşik olan yabancı basın kuruluşlarının Türkiye’de bulunan çalışanları
• Türkiye Cumhuriyeti Çalışma bakanlığından çalışma izni olan yabancılar
• Avrupa Birliği program ve projeleri kapsamında çeşitli Bakanlıklarda geçici olarak bulunan yabancı uzmanlar

MA-MZ plakasına kayden girişi yapılacak taşıtlara ne kadar süre verilmektedir?

Bu kapsamda getirilecek taşıtlara kişinin ikamet tezkeresi ve çalışma izni süreleri ile öğrenim süresi de göz önünde bulundurularak her defasında 2 yılı geçmeyecek şekilde süre verilmektedir.  

YTGGK veya YTGGF kapsamında getirilen taşıtın süresinin uzatılabilmesi için çalışma izin belgesi, ikamet tezkeresi gibi belgelerin süre uzatımlarının yapılmış olması gerekmektedir. Süreleri uzatılmış söz konusu belgeler ve gerekli diğer belgeler ile birlikte Yabancı taşıtlar geçici giriş karnesi ile getirilen taşıtlar için kefil kuruluş aracılığıyla gümrük idaresine; Yabancı taşıtlar geçici giriş formu ile getirilen taşıtlar için doğrudan gümrük idaresine başvuru yapılmalıdır.

Anlayacağınız MA-MZ plakalı aracı dört yıla kadar kullanmak mümkün.

MA-MZ Plaka Uygulamasına Neden İhtiyaç Duyuluyor?

Aslında MA-MZ plaka uygulaması bir ihtiyaçtan kaynaklanıyor. T.C. vatandaşı olmayan bir kişi Türkiye’de öğrenci veya çalışma izni ile çalışıyor diyelim. Bu kişi Türkiye’de yeni araba almak yerine yurt dışındaki binek aracını getirmek istiyor.

Mevzuat bu durumda olan kişiye araç ithal etmiş muamelesi yapmıyor. Kendine ait aracı geçici olarak Türkiye’de trafiğe tescil ettirerek kullanma imkanı tanıyor. Trafiğe tescil edilen bu araçların kontrolünü kolaylaştırmak için de bu araçlara “Misafir”in M’si referans alınarak MA’dan MZ’ye kadar harflerle plaka veriliyor.

Böyle bir uygulamanın arkasındaki temel mantık, kişinin Türkiye’de görev, çalışma veya öğrencilik gibi nedenlerle geçici süreli bulunduğu ve bu geçici süreye münhasır olarak da yurt dışında kendisine ait bir aracı kullanması gibi insani bir gerekçedir.

MA-MZ Uygulaması Kötüye Kullanılırsa Ne olur?

Türkiye’de otomobil vergileri, fahiş ÖTV uygulamasından kaynaklı olarak, inanılmaz yüksek oranlardadır. Buna bağlı olarak kişilerin otomobildeki vergi yükünü yüklenmemek için çeşitli yollara başvurması söz konusudur. Bu yolların bir kısmı “vergiden kaçınma” mahiyetinde iken, bir kısmı “vergi ve/veya gümrük kaçakçılığı”na varan mahiyete dönüşebiliyor. Bu durumda ilgili hakkında, vergi ziyaı cezası şeklinde mali nitelikli cezanın yanında vergi ve gümrük mevzuatında kaçakçılık için belirlenen hapis cezasının uygulanması da mümkün. Tabii konunun düzgün bir şekilde araştırılması şartıyla.

MA-MZ Plakalı Misafir Araçlar Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) Öder mi?

Konuya ilişkin olarak pek çok yayın organında MA-MZ plakalı (misafir plaka) araçların gümrük vergisi, ÖTV ve KDV ödemediği bilgisinin yanında Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) de ödemediği yönünde bilginin yer aldığı görülmüştür. Bu hususta kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi adına düzeltme yapmak gerekir. MA-MZ plakalı araçlar, yabancı plakalı araç değildir. Sadece plaka numarası farklıdır. Bunlar trafik sicile kaydedilirler.

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 3. maddesine göre, trafik siciline adlarına motorlu taşıt kayıt ve tescil edilmiş gerçek ve tüzel kişiler MTV mükellefidir. Kanunun 4. maddesinde sayılan istisna kapsamsına girilmiyorsa, trafik sicile kayıtlı tüm araçlar için MTV ödenir. MTV Kanununun 4/b maddesinde;

“b) Karşılıklı olmak şartiyle, yabancı devletlerin Türkiye’de bulunan elçilik ve konsolosluklarıyla, elçi, maslahatgüzar ve konsoloslarına (Fahri konsoloslar hariç) ve o devletin uyruğunda bulunan elçilik ve konsolosluk memurlarına ve merkezi Türkiye’de bulunan uluslararası kurullar ile bu kurulların yabancı uyruklu memurlarına ve resmi bir görev için yurda gelen delege ve heyetlere ve bu heyetlere mensup yabancı uyruklu kişilere ait taşıtlar.”

için istisna öngörülmüştür. Bu kapsama girmeyenlere ait araçlardan MTV, ilgili yıl için geçerli tutarlarda alınacaktır.

Burada şunu da belirtelim, 2021 yılı için en lüks ve en büyük silindir hacimli otomobil için ödenecek en yüksek MTV tutarı 50.107 TL’dir. 6-7 Milyonluk bir aracın gümrük vergisiz, ÖTV’siz ve KDV’siz yurda sokulması durumunda ödenmeyen verginin yanında bu tutar elbette devede kulaktır. Ancak, kişilerin ödediği ve ödemediği vergileri doğru şekilde yansıtma sorumluluğumuz var. Bu nedenle, MA-MZ plakalı araç sahiplerinin MTV ödemekle yükümlü olduklarını belirtmek ve kamuoyundaki bilgi kirliliğini önlemek gerekir.

Soru Sorma Hakkımızı Kullanalım:

MA-MZ uygulamasının hangi gerekçelerle uygulandığı hususunu bir önceki bölümde anlattım. Vergilemede vergiyi doğuran işlemin gerçek mahiyeti esastır. Gerçek mahiyetini gizleyerek, peçeleyerek vergi kaçırmanıza vergi sistemi müsamaha göstermez ya da göstermemesi gerekir.

Gazete manşetlerine de taşınan konuya gelelim. Türk vatandaşı bir kişi, milyonlarca liralık bir lüks otomobili MA-MZ plakası ile yabancı uyruklu eşinin üzerine göstererek ülkeye gümrük vergisi, ÖTV ve KDV ödemeden (TRT bandrol ücreti de ödemiyor tabi) ülkeye sokuyor. Böyle bir durumda, asgari ücretinden bile vergi kesilenler, yılın ikinci üçüncü ayından itibaren üst dilime giren ücretliler, pandemi döneminde bile yapılandırma borcunu ödeme gayretinde olanlar, üç kuruş birikimi ile en düşük donanımlı bir aracı alırken dünyanın vergisini ödeyenlerin şu soruları sorması gayet doğal:

1. Ülkenin yasama organındaki bir kişinin eşinin Türkiye’de geçici süreli bulunduğunun kabulü ile MA-MZ plakalı araca sahip olma hakkının bulunduğunu söylemek olayın gerçek mahiyeti dikkate alındığında mümkün müdür? İlgili kişi, Türkiye’de eş sıfatı ile mi bulunmaktadır? Yoksa çalışma izni, öğretim görevlisi veya öğrenci unvanına mı sahiptir? Başka bir deyişle vergisiz araç getirme ve MA-MZ plakaya sahip olma hakkına gerçekten sahip midir? Yoksa bu hakkı kullanma amacına yönelik göstermelik bir durum mu söz konusudur?
2. Adına araç kaydedilen eşin milyonlarca liralık bir aracı alma gücü var mıdır? Eğer parayı eşi vermiş ise veraset ve intikal vergisi ödenmiş midir?
3. Gelir İdaresi Başkanlığı, Vergi Denetim Kurulu konunun vergi kayıp kaçağı ile ilgili bir boyutu bulunup bulunmadığı yönünde bir araştırma veya vergi incelemesi başlatacak mıdır?
4. Kamuoyunun gözü önündeki kişilerin bile kullandığı vergisiz araç getirme yönteminin farklı kesim ve kişilerce de kullanılma ihtimaline karşı konunun genel olarak araştırılması gereği söz konusu mudur?

Gazete Manşetlerine yansıyan hususlar şayet doğru ise, yukarıdaki soruların cevaplanmasını istemek hakkımız. Değilse, konunun muhatap veya muhataplarının kamuoyunu aydınlatmaları gerekir.

Bir ülkeye demokrasi vergi bilinci ile gelir. Vergi bilinci ise sadece neye, ne kadar ödediğimizi sorarak değil; kimlerin, niçin, ne kadar vergi ödemediğini de sorarak oluşur.

Otomobil üzerinden alınan vergilerin çokluğunu vurgulamak için otomobili “Tekerlekli Vergi Dairesi” olarak isimlendirmiş ve otomobil üzerindeki onlarca vergiyi tek tek sıralamış idik. Ancak, lüks otomobile vergi ödemeden binenler de varmış. Öyle olunca da vergi sistemimizi “örümcek ağı teoremi(!)” ile yeniden tanımlamak gerekiyor:

20.05.2021

Dr. Ozan BİNGÖL

Vergi Uzmanı

Not: Yazının bazı teknik bölümlerinde ticaret.gov.tr adresindeki bilgilerden faydalanılmıştır.