Belki başlığı okuduğunuzda sizlere komik gelecek ama Maliye Bürokrasisinin, vergi sisteminin, Danıştay’ın enteresan bir vergileme serüvenini anlatacağız bu yazımızda. Ama en nihayetinde kurumlar çarpışırken ezilen yine vatandaş oluyor haliyle…

Tarih 16 Haziran 2009

Bu tarihte cep telefonlarına uygulanan ÖTV oranı %25 idi. Ayrıca ÖTV Kanununa bu tarihte eklenen geçici 6. madde ile 31.12.2023 tarihine kadar cep telefonları için asgari bir maktu ÖTV uygulamasına geçildi. Buna göre, ÖTV Kanununa ekli (IV) sayılı listede yer alan cep telefonları için listede belirlenen orana göre hesaplanan verginin, her biri için ayrı ayrı 40 TL’den az olmaması öngörüldü. Bir tür maktu alt limit. Aynı maddede, o dönemde Bakanlar Kurulu’na (Şu an Cumhurbaşkanı) bu tutarı sıfıra kadar indirmeye veya 3 katına kadar artırma yetkisi verildi. İlgili madde hükmü;

“… numaralı malların karşısında gösterilen orana göre hesaplanan verginin, bu malların her bir adedi için 40 Türk Lirası’ndan az olması halinde, orana göre hesaplanan vergi yerine her bir adet için 40 Türk Lirası vergi alınır. Bakanlar Kurulu bu tutarı sıfıra kadar indirmeye, üç katına kadar artırmaya yetkilidir”

Tarih 1 Ocak 2016

Anayasanın 73. maddesinden hareketle alt ve üst sınırlar dahilinde kullanılabilecek yetkiye dayanarak o dönemdeki Bakanlar Kurulu cep telefonlarına uygulanan ve 40 TL olan asgari maktu ÖTV tutarını yetkisi dahilinde 3 katına kadar arttırarak zaman içerisinde zaten 120 TL yapmış idi. Ancak Özel Tüketim Vergisi kanununun (ÖTV)  2009 yılında uygulamaya giren geçici 6. maddesindeki tutarda işte bu tarihten (1 Ocak 2016) geçerli olmak üzere bir değişiklik yapıldı. Ve 2015/8353 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 120 TL olan asgari maktu vergi tutarı 160 TL’ye çıkarıldı.

Galiba Maliye bürokrasisi 40 liranın 3 katına kadar ifadesini yanlış yorumlamış 40 X 3 = 120 TL bulup üstüne bir de yasada belirtilen 40 TL’yi koymuş ve 160 lira rakamına ulaşmışlardı. Ancak o dönemde de belirttiğimiz üzere bu yorumun kabul edilebilir olmadığını ve Bakanlar Kuruluna verilen yetkinin “3 KATINA KADAR”  olduğunu belirterek üzerindeki bir vergi artışının Anayasanın verdiği üst sınırlar dahilindeki yetkiyi aşacağını dile getirmiştik. Maalesef o dönemde söylediklerimiz karar vericiler tarafından dikkate alınmadı. Hatta o dönemde uygulamayı biraz esprili bir şekilde şöyle anlatmıştım

İşte hikayenin asıl kısmı ise şimdi başlıyor. Vatandaşın cebinden çıkan ve demokrasinin vazgeçilmez ise vazgeçilmezi olan vergileme yetkisinin hali pür melalini anlatacağız!

Tarih 21 Aralık 2017

Danıştay Yedinci Dairesinin, 21.12.2017 gün ve E:2016/4466, K:2017/6606 kararından kısa biz özet ile küçük bir matematik hesabı ve nedenlerinin dava kararı içerisindeki açıklamaları;

“….Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (IV) sayılı Listesinde, anılan pozisyona göre belirlenen oran esas alınarak hesaplanmakla birlikte, bu şekilde hesaplanan vergi miktarının dava konusu Kararda belirlenen maktu vergi miktarından düşük olması halinde, maktu vergi miktarının esas alınması gerektiği, geçici 6’ncı maddeyle, cep telefonu cinsi eşyanın teslim, ilk iktisap veya ithalinde geçerli maktu vergi tutarının 40 Türk lirası olarak belirlendiği, anılan tutarı sıfıra kadar indirme, üç katına kadar artırma konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verildiği, burada sözü edilen “üç katına kadar artırmaya” ifadesinden ne anlaşılması gerektiğinin, verilen yetkinin yasal sınırlar içinde kullanılıp kullanılmadığının değerlendirilmesinde önem arz ettiği, Türk Dilinde “kadar” sözcüğünün anlamlarından birinin “dek, değin” olduğu, “Kadar” sözcüğü, anılan sözcüklerin ifade ettiği anlam ile kullanıldığında, bir işin veya durumun sona erdiği noktayı anlattığı, “Kat” sözcüğünün ise matematikteki kullanımı ile çarpımı ifade ettiği, iptali istenilen düzenlemede geçen “bu tutarı üç katına kadar artırmaya yetkilidir” ifadesinin buradaki kullanımı ile artırma yetkisinin sona erdiği noktayı gösterdiği ve bu tutarın 120 Türk lirası olduğunda tartışma bulunmadığı; tartışmanın, artırılan tutarın, düzenlemede maktu vergi tutarı olarak öngörülen 40 Türk lirasına ayrıca ilave edilip edilmeyeceğine ilişkin olduğu, düzenlemede 40 Türk lirasını üç katına kadar artırmaya yetkili olduğu öngörülmekle, aynı zamanda bu tutar üzerinden belirleme yapıldığından, artırılan tutarın ayrıca bu tutara ilave edilmesinin mümkün olmadığı; diğer bir deyişle, düzenlemede öngörülen 40 Türk lirası baz alınarak üst sınır belirlendiğinden, üst sınır olarak öngörülen tutarın baz alınan tutara ilave edilmesinin “kadar” sözcüğünün yukarıda yer verilen anlamına uygun olmayacağı, bu hukuki durum karşısında, Bakanlar Kurulunca, davaya konu düzenlemeyle, cep telefonu cinsi eşyanın kanuni maktu vergi tutarı olan 40 Türk lirasının üç katı olan 120 Türk liralık üst sınıra kadar vergi miktarında artırım yapma yetkisi bulunmasına karşın, 160 Türk lirası olarak belirlenmesi, Anayasanın 73’üncü maddesinin 3’üncü fıkrasında sözü edilen verginin yasallığı ilkesine, aynı maddenin 4’üncü fıkrasına, normlar hiyerarşisine ve 4760 sayılı Kanunun geçici 6’ncı maddesine aykırı olduğundan, anılan düzenlemenin yetki yasasındaki üst sınır olan 120 Türk lirasına isabet eden kısmında hukuka aykırılık; bu tutarı aşan kısmında ise hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle dava konusu düzenlemeyle belirlenen maktu vergi tutarının, 120 Türk lirasını aşan kısmını iptal etmiş, belirtilen tutara isabet eden kısım yönünden davanın reddine karar vermiştir.”

Görüldüğü üzere Danıştay Yedinci dairesi hem Türk Dili hem de matematik kurallarını da dikkate alarak doğru ve yerinde bir karar vererek 120 lira olan üst sınırın 1 Ocak 2016 tarihinde 160 lira olmasını kabul etmemiş ve hukuka aykırı bulmuştur.

Tam her şey bitti derken Danıştay’ın bu kararına sanki sitem eden Maliye Bürokrasisi “sen misin bunu yapan diyen?” deyip bir hışımla ÖTV Kanununun 2009 yılında yürürlüğe giren geçici 6. Maddesinde belirlenmiş olan  “40 Türk Lirası” ibaresini yine bir başka kanunla “160 Türk Lirası” olarak belirlemiştir.

Tabi yazının başında da söylediğim gibi yine filler savaşmış çimler ezilmiştir. Yani Danıştay’ın 3 katı 120 lirayı geçemez kararından sonra kanundaki alt ve üst yetkiler dahilinde arttırılacak tutar olan 40 lira 160 liraya yükseltilmiş ve bunun da Cumhurbaşkanı (eski Bakanlar Kurulu) yetkisi ile sıfıra kadar indirmeye, 3 katına kadar artırmaya yetkili kılınmıştır.

Ez cümle bir sabah uyandığımızda cep telefonlarındaki asgari maktu ÖTV tutarı 480 TL olur mu olur? Bir de bunun KDV’si hesaplanınca tutar 566,40 TL olur mu olur. Yani gümrükten 1 liraya dahi bir cep telefonu ithal edilse vergisi 566 kat olur mu olur.

Netice itibarıyla vergileme, Anayasal ilkeleri ve vatandaşın doğru, belirli, öngörülebilir, uygulanabilir vergi hakkını gözeterek yapılabilecek bir iştir. Ben yaptım oldu çerçevesindeki uygulamaların ceremesini her daim halk çekecektir.

06.10.2020

Dr. Ozan BİNGÖL

Başkent Üniversitesi Öğr. Gör.

NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek kısmi alıntı yapılabilir. Yazardan izin alınmaksızın aynen yayımlanamaz veya farklı şekillerde kullanılamaz.  Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.