04 Ağustos 2019’da “BOTAŞ tarafından yapılan açıklamaya göre, 2019 Temmuz ayında konut kullanıcısı bir doğalgaz abonesi metreküpünü 1,377943 liradan aldığı doğalgazı yaklaşık %14,97 artışla 01 Ağustos 2019 tarihinden itibaren 1,584273 liradan almaya başlayacak.” demiş idik. Bu yazımızın ardından daha bir ay geçmeden doğalgaza yeni bir zam haberi geldi.
Doğalgaza 1 Ağustos’tan geçerli olmak üzere %14,97 zam yapılmış iken, yine bir zam haberi ile yeni güne uyandık. Doğalgaza ortalama %14,90 zam daha yapıldı. Bunun anlamı 31 Temmuz 2019 tarihindeki doğalgaza göre 01 Eylül 2019 da alacağımız doğalgaz %32,1 oranında zamlandı.
Son dönemde doğalgazdaki zamlar üzerine, konuya vergi başta olmak üzere çeşitli yönleri ile eğilmek istedim. Doğalgazda faturayı vatandaş ödüyor, peki kazananlar kimler?
Doğalgaz Vatandaşa Ulaşıncaya Kadar Kimler Kazanıyor?
Doğalgaz yurtdışından boru hatları ile ülkemize getirilmektedir. BOTAŞ, bu kapsamda, doğalgaz boru hattı işletmeciliği, doğalgaz ticareti yapmaktadır. BOTAŞ tarafından getirilen doğalgaz yetmişin üzerinde dağıtım lisansına sahip şirkete satılmakta, bu şirketler de doğalgazı ticari işletmelere, kamu kurumlarına ve vatandaşlara ulaştırmaktadır. Bu süreçte BOTAŞ doğalgaz alım ve satımı arasındaki farktan oluşan kar marjı, dağıtım şirketlerinden aldığı Sistem Kullanım Bedelleri ve benzeri gelirler elde etmektedir.
Rusya, İran veya Azerbaycan’dan alınarak vatandaşın mutfağına giden süreçte doğalgazda;
- BOTAŞ’ın kar marjı,
- BOTAŞ’ın dağıtım şirketlerinden aldığı Sistem Kullanım Bedelleri,
- Dağıtım şirketlerinin kar marjı,
- %18 KDV,
- Metreküp başına 0,023 TL Özel Tüketim Vergisi,
bulunmaktadır.
Dolayısıyla, Rusya’dan yola çıkan gaz vatandaşa BOTAŞ, Dağıtım Şirketleri, Devlet Hazinesine yapılan büyük katkılar sonrasında ulaşmaktadır.
Gazı Taşıyan da Dağıtan da Vergi Rekortmeni
BOTAŞ 2016 yılında 6.9 milyar TL net kâr elde etti ve aynı yıl Kurumlar Vergisi Rekortmenleri arasında birinciliğe oturdu. Ancak, GİB’in açıkladığı listede BOTAŞ’ı göremiyordunuz. Çünkü BOTAŞ rekortmen olmasına rağmen isminin açıklanmasını istememişti. 2016 yılında BOTAŞ’ın vergi ve diğer yasal yükümlülükler öncesi kârı 8.9 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Aynı yıl doğalgaz dağıtım şirketi olan İGDAŞ ise ilk yüz vergi rekortmeni içinde 27. sırada yerini almıştır.
Doğalgaza Zamda Dünya Doğalgaz Fiyatları mı Etkili?
Aşağıda http://www.indexmundi.com sitesinden aldığımız grafikte doğalgaz fiyatlarına ilişkin son beş yıldaki fiyat değişimleri aylık bazda ABD Doları cinsinden yer almaktadır. Söz konusu grafikten görüleceği üzere doğalgaz fiyatları ciddi dalgalı bir seyir izlemektedir. Ancak Kasım 2018’de Milyon Metrik British Termal Birimi 4,4 ABD doları olan doğalgazın fiyatı Haziran ayında 2,4 Dolara inmiştir. 2 Ağustos gün sonu itibariyle ise 2.15 Dolar seviyesindedir. Mart 2020 itibariyle 1,79 Dolar.
Grafik: Uluslararası Piyasalarda Doğalgaz Fiyat Değişimi Son Beş Yıl
Kaynak: https://www.indexmundi.com/commodities/?commodity=natural-gas&months=60
Grafikten de anlaşılacağı üzere 2018 yılının Kasım ayından itibaren bugüne dek dünya piyasasında doğalgaz fiyatlarında düşüş gerçekleşmiştir. 2018 Kasım ayında dünya piyasalarında fiyatı 4,4 dolar olan doğalgaz ülkemizde zammın yapıldığı ayda 2,2 dolar civarındadır. Son dokuz ayda Dünya doğalgaz piyasasındaki %50’ler civarında düşüşe rağmen, Türkiye’de 01 Ağustos 2019’dan geçerli olmak üzere doğalgaza yapılan %14,97’lik zam ve hemen arkasından 01 Eylül 2019 tarihinden geçerli olmak üzere yapılan ortalama %14,90’lık ve toplamda bir ay içindeki %32,1’lik zam akıllara hemen “BOTAŞ bu yılda mı vergi rekortmenliğine oynuyor?” sorusu akla geliyor.
Dünyada Doğalgaz Fiyatları Düşerken Türkiye’de Durum
Kaynak: TÜİK
Ayrıca yeri gelmişken, BOTAŞ’ın da 2015 yılından bu yana (04 Ağustos 2019) faaliyet raporunu yayımlamadığını söylemekte yarar bulunmaktadır. TRT ise 2016 yılından bu yana faaliyet raporu yayımlamıyor. Maalesef yeni trendimiz kurumların faaliyet raporlarını yayımlamamaları galiba.
Son olarak;
Vatandaşına en ucuz ve en kaliteli hali ile doğalgaz götürmesi gereken bir kurumun vergi rekortmeni olmasına mı içerleyelim, mutfakta yemek yapmak gibi en temel ve zorunlu bir ihtiyaç için Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) alınmasına mı şaşıralım, ülkede uygulanan en yüksek KDV oranının doğalgaz gibi temel bir ihtiyaçtan alınmasına mı üzülelim bilemedim…
04.08.2019
Güncelleme 31.08.2019
Güncelleme 29.04.2020 (TÜİK ve Yurtdışı Doğalgaz verileri güncellendi.)
Başkent Üniversitesi Öğr. Gör.
NOT: Tüm hakları yazarına aittir. Yazar adı ve vergiyedair.com sitesindeki aktif linki belirtilerek kısmi alıntı yapılabilir. Yazardan izin alınmaksızın aynen yayımlanamaz veya farklı şekillerde kullanılamaz. Aksi davranışlar için gerekli hukuki süreç başlatılır.
Kategoriler:GENEL
VERGİYE DAİR 
ozan bey sanırım devlet vergiyle bu çarkın dönmeyeceğini yeni anladı, geçmişte telekom, elektrik şirketleri gibi gelirleri varken şimdi sadece hizmet sektörü olan bir giderler yükü kaldı, gelir elde eden bir kamu kuruluşu sanırım yok, sonuç vergilerde düzenli toplanamadığından bunu sürekli yapılan aflardan da anlayabiliyoruz, devlet peşin gelir elde etmenin yeni yöntemini buldu, halkın kullanmak zorunda olduğu kalemlere zam yaparak gelir elde etmeye başladı, hayırlı olsun.
BeğenBeğen
Ozan Bey selamlar,
Doğal gaz ile ilgili yazınızı yeni okudum, teşekkürler.
Enerji sektöründe çalışan birisi olarak naçizane birkaç bilgi vermek isterim.
Sonda söyleyeceğimi baştan yazayım; doğal gazda tek kazanan Rusya; ne BOTAS kar ediyor ne de diğer firmalar. Son tüketici olan biz hanehalkı ise sübvanse edilmiş gazı ucuza kullanıyoruz ancak dolaylı olarak devlet zarar ettiği için günün sonunda karlı çıkmıyoruz.
Bahsetmiş olduğunuz BOTAŞ vergi rekortmenliği 2016 yılına ait olup güncelde 2019’da BOTAS’ın zararla kapatacağını düşünüyorum.
Index Mundi’den alıntılayarak verdiğiniz gaz fiyatları maalesef bizim piysamız ile korele değil. Bizler halen Gazı petrole bağlı bir fomülasyonla alıyoruz ve bu nedenle gaz fiyatlarımız kullanım dönemimizden önceki 6-9 aylık brent fiyatları ile hesaplanıyor. Avrupa ve Amerika’da LNG’nin bollaşmasıyla fiyatlar ciddi olarak düşerken ülkemizde maalesef bu düşüş gözlenmemektedir.
BOTAS Azerbaycan, Rusya, İran, Katar, ABD, Cezayir ve Nijerya’dan aldığı gazı paçallayıp bir maliyete ulaşmakta ve maliyetinin oldukça altında tüm tüketicilere satmaktadır.
BeğenBeğen
Bunları neden çok az kişi yazıyor, insanlar vatandaşın iyiliği için 1 şeyler yazdığında söylediğinde başına bir iş gelir mi korkusu ülkeyi maalesef sarmış.
Ama Allah ın da bir Terazisi, adaleti olduğunu unutuyor bu devlet ad.amcıkları!
BeğenBeğen
Ozan Bey,
Elinize sağlık. Bir bilgilendirme yapmak ve bir de soru sormak istiyorum;
Öncelike BOTAŞ 2019 dahil faaliyet raporlarını yayınlamış durumda. Sanırım son bir iki ay içinde ekledi; çünkü Şubat itibarilye yazdığınız gibi yoktu. Öte yandan çok farklı bir formatta yayınlanmış.
Sorum ise şu: Eurostat istatistiklerine göre hanelerin kullandığı doğalgaz fiyatı Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında bunca yüksek vergiye ve yüksek alım fiyatlarına rağmen yine düşük. Sanırım bir yerde sübvansiyon söz konusu; BOTAŞ ın ..zararı da buradan kaynaklanıyor olabilir mi? Ya da konu ile ilgili sizin görüşünüz ne yönde olurdu?
Çalışmalarınızda başarılar dilerim
BeğenBeğen