Mecliste grubu bulunan beş siyasi partinin parti programlarında yer alan vergi politikalarını sizlerle paylaşıyorum. Takdir ve yorumlar size ait.

Yorumlarınızı yazının altındaki yorumlar kısmına bekliyoruz. 

ADALET VE KALKINMA PARTİSİ

Adalet ve Kalkınma (AK) Partisinin “Parti Programı”na baktığımızda,  III. Nolu bölümde yer alan EKONOMİ başlığının 3.2. KAMU MALİYESİ kısmında vergi konusuna aşağıdaki şekilde yer verilmiştir.

3.2.2-VERGİ

“Vergi, toplumun ürettiği değerin bir kısmını devletle paylaşmasıdır. Bu bakımdan vergi, ekonomik birimlerin harcama ve yatırım kararlarını etkilemektedir. Vergilerin yapısı ve özellikleri, harcama ve yatırım kararlarının yönünü ve şeklini etkilediğinden, sürekli ve sürdürülebilir ekonomik büyüme ile tutarlı ver gi politikaları önem taşımaktadır.
Partimiz,• Vergi mevzuatını basitleştirecek, vergi sayısını azaltacak, vergi oranlarını düşürecek ve verginin adil olmasını sağlayacaktır.
• Vergileri sadece mali amaçla değil, sosyal ve ekonomik hedeflere ulaşmanın da bir aracı olarak daha etkin bir biçimde kullanacaktır.• Enflasyondan doğan efektif kazançların vergilendirilmesini önleyecek tedbirleri alacaktır.
• Belge düzenine işlerlik kazandırılarak kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin vergilendirilmesini sağlayacak ve vergi tabanını genişletecektir.• Vergi sisteminde, adil olmayan ve düşük gelirlileri ezen uygulamalar terk edilecektir. Esnaf ve sanatkarları, işçi, memur, emekli ve dar gelirlileri koruyacaktır
• Vergi idaresini, etkin bir vergilendirme için yeniden yapılandıracaktır.• Bazı vergilere ilişkin yetkileri yerel yönetimlere devredecektir.“

CUMHURİYET HALK PARTİSİ

CHP’nin sitesinde yer alan parti programının 170-175. Sayfalarında “YENİ VERGİ DÜZENİ” başlığında yer verilmiştir.

YENİ VERGİ DÜZENİ

Büyümeyi destekleyen, kayıtdışılığı önleyen, mükellef dostu, adaletli ve çağdaş bir vergi düzeni için, Vergi Reformu gerçekleştirilecek ve kararlılıkla uygulanacaktır.

“Vergi sistemi, ekonomik büyümenin engeli değil, destekleyicisi olan bir yapıya kavuşturulacak, toplumsal uzlaşma temeli üzerine oturtulacak, “sosyal adaletin, devlete güvenin, hızlı büyümenin ve halka hizmetin” temel dayanağına dönüştürülecektir. “Adil, sürdürülebilir, halkta adalet ve güven duygusu yaratan, etkin ve basit” bir vergi sistemi oluşturulacak, “az kazanandan az, çok kazanandan çok” vergi alınacaktır. Bu kapsamda;

Dar gelirlilerin, emekçilerin, esnafın vergi yükü azaltılacak:

Gelir vergisi politikası, gelir dağılımını daha adil bir hale getirmeyi hedeflerken, tasarruf ve yatırımları da teşvik etmek amacıyla daha da etkin olarak kullanılacaktır. Ücretli ve maaşlıların vergi yükü azaltılacak, “asgari ücret” düzeyinde gelir “vergi kapsamı dışında” tutulacaktır. Bir diğer ifadeyle asgari ücret seviyesine kadar olan gelirler % 0 oranında vergilendirilecek, yani gelir vergisine tabi tutulmayacaktır. Kapsamlı bir emek reformunun gereği olarak; sosyal güvenlik katkı payları ilk aşamada 10 puan olmak üzere, dört yıllık bir süreçte yüzde kırk oranında azaltılarak, istihdam üzerindeki vergi yükü hafifletilecektir. Esnaf ve sanatkârlar ile ücretlilere uygulanan gelir vergisi oranları diğer mükelleflerin tabi olduğu tarifeden 5 puan düşük olarak belirlenecektir. Geçici vergi ve geçim indirimi sisteminin yaratmakta olduğu eşitsizlik ve haksızlıklar giderilecektir. Gelir vergisindeki oran indirimlerine paralel olarak, teşvik kapsamındaki yatırımlar ve sosyal amaçlı uygulamalar dışındaki tüm istisna ve muafiyetler kaldırılacaktır. KOBİ’lere yönelik düşük oranlı kurumlar vergisi uygulanacak, bu oranın her durumda %10’un altına indirilmesi hedeflenecektir. İkametgah olarak satın alınacak konuta ait, tapu harcı dahil tüm vergi ve harçlar kaldırılacaktır.

Dolaylı vergi oranları azaltılacak:

Avrupa ülkeleri ortalamasının çok üstünde olan “dolaylı vergilerin toplam vergiler içindeki payı” azaltılacak, tüketim vergilerinin payı Avrupa ülkeleri düzeyine çekilecektir. Yaşamsal nitelikli temel mal ve hizmetlerde, çiftçimizin kullandığı temel girdilerde, toplu taşımacılıkta, ilaçta, engellilere ait sağlık ekipmanlarında, sağlık ve eğitim hizmetlerinde, internet kullanımı ve bilgi teknolojileri uygulamalarında, temel gıda ürünlerinde KDV oranlarının kademeli olarak yüzde 1’e indirilmesi hedef alınacaktır. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)’nin kapsamı AB ile uyumlu hale getirilecektir. Tarımda kullanılan mazot öncelikli olmak üzere beyaz eşya, televizyon, radyo gibi günlük hayatın vazgeçilmez parçası olan ürünler ile telefon ve haberleşme hizmetleri üzerinden tahsil edilen ÖTV kademeli olarak kaldırılacaktır.

Uzun vadede vergi oranları düşürülecek:

Ekonomideki gelişmeler paralelinde vergi oranları zaman içinde AB ülkeleri düzeyine çekilecek, muafi yetler en aza indirilerek efektif vergi oranları arttırılacaktır. Yaygın, düşük oranlı ve adil bir vergi sisteminin oluşturulması hedef alınacaktır. Sermaye değer artış kazançları dâhil tüm sermaye gelirleri düz oranlı vergilendirme çerçevesinde düşük oranda vergilendirilecektir. Sermaye kazançlarının vergilendirmesinde yerli yabancı ayrımı kaldırılacaktır.

Toplanan verginin hesabı verilecek:

Toplanan vergi gelirlerinin nereye harcandığı konusunda kamuoyunun düzenli biçimde bilgilendirilmesi sağlanacaktır.

Vergi politikaları daima öngörülebilir olacak:

Yapılacak vergi düzenlemelerinde hukuk güvenliği ilkesi gözetilecektir. Vergi kanunları gözden geçirilerek, “temsilsiz vergi olmaz” ilkesi uyarınca, “hukuk güvenliği”nin de gereği olarak vergi oranlarının artırımı konusunda Bakanlar Kurulu’na verilmiş olan yetkiler makul düzeylere çekilecektir.

Vergi gelirlerinden yerel yönetimlere daha çok pay verilecek:

Yerel yönetimlerin etkinliğini ve sorumluluğunu artırma anlayışı doğrultusunda; yerel hizmetlerle bağlantılı vergileri toplama yetkisini kademeli olarak yerel idarelere devreden, toplam vergi gelirlerinden daha büyük payı belediyelere aktaran bir anlayış yaşama geçirilecektir.

EKONOMİ HIZLA KAYIT İÇİNE ALINACAK Vergi tabanı genişletilecek, ekonomi hızla kayıt içine alınarak kayıt dışı ekonominin büyüklüğünün azaltılması hedeflenecek:

• Vergi ve sosyal güvenlik katkı paylarındaki oran indirimlerine paralel bir programla, kayıt dışılık gelişmiş ülke ortalamalarına indirilecektir. Bu amaçla belge sistemini yaygınlaştıracak etkin önlemler uygulamaya konulacaktır.
• Ekonomide nakit kullanımının azaltılması için kaydi ödeme araçları ile yapılan alışverişlerde KDV oranı düşürülecek, bono ve çek kullanımında ciro ve hamiline yazılma uygulamaları kaldırılacaktır.
• Bankalar aracılığıyla yapılan ödemeler ile beyanlar arasındaki bağlantılar izlenecektir.
• Vergi ve sosyal güvenlik katkı paylarında indirim ve erteleme gibi politikalarla küçük ölçekli firmaların birleşme, devralma ve stratejik ortaklıklar yoluna gitmeleri özendirilecektir. Böylelikle, firmaların ölçek ve kapsam ekonomilerinden faydalanmaları, karlılık oranını yükseltmeleri, sermaye yapılarını güçlendirmeleri, kurumsal örgütlenme biçimlerini benimsemeleri ve faaliyetlerini kayıtlı bir biçimde sürdürmeleri sağlanacaktır. Bu uygulama yapılırken, sektörde rekabet koşullarının güçlendirilmesine özen gösterilecektir. Özerk, etkin, hukuka saygılı ve mükellef dostu çağdaş bir vergi idaresi oluşturulacaktır.

Vergi yönetiminde merkeziyetçilik azaltılacak, vergi idaresi teknik açıdan yüksek, rasyonel, verimli bir yapıya kavuşturulacak. Bu kapsamda;

– Toplumda vergi ödeme bilinci yaygınlaştırılacak, vergi kaçakları asgariye indirilecektir.

– Vergi sisteminde bürokrasi azaltılacak, özellikle esnaf ve sanatkârlar açısından vergi işlem ve mevzuatı kolaylaştırılıp, sadeleştirilecektir.

– Vatandaşlık numarasının her alanda kullanımı yaygınlaştırılarak, her türlü ekonomik faaliyetin takibi kurumsallaştırılacaktır.

– Yıllık kazanç ve gider beyanı uygulaması, çapraz denetim yöntemleri ve yaygın bilgi işlem kayıt düzeni ile vergi kaçakçılığının önlenmesi sağlanacaktır.

– Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın vergi sorunları çözümlenecektir. Bu vatandaşlarımızın yurt dışında oturdukları evlerin kira bedelinin, Türkiye’de elde ettikleri kira bedelinden indirilmesi sağlanacaktır.

Vergi affı uygulamalarına son verilecek:

Vergi kaçırmaya teşvik eden, vergi ödeme kültürünü zedeleyen ve kayıpları arttıran, haksız rekabete ve kazançlara yol açan “vergi affı” uygulamalarına son veren kararlı uygulamaların takipçisi olunacaktır.”

MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ

MHP’nin parti programının 66. Sayfasında belirtilen adaletli ve etkin bir vergi sistemi şöyle tarif edilmiştir.

Adaletli ve etkin bir vergi sistemi

“Herkesin malî gücüne göre vergi ödediği adaletli bir vergi sistemi tesis edilmesi esas olacaktır. Vergiye ilişkin düzenlemelerde, kamu finansmanıyla ilgili önceliklerin yanı sıra verginin üretim ve istihdam üzerindeki etkileri ile sosyal yönü birlikte değerlendirilecektir. Vergi sistemi, ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel yapısını dikkate alan dinamik bir yapıya kavuşturulacaktır. Bu çerçevede yatırım yapanlara, istihdam, üretim ve ihracat artışı sağlayanlara yönelik vergi indirim ve kolaylıklarını içeren bir program uygulamaya konulacaktır. Gelir vergisinin kişiselliği ve mali güce göre vergilendirme ilkeleri dikkate alınarak üniter vergilemeye ağırlık verilecektir. Vergi oranlarında yapılacak indirimle, ekonomide canlılık sağlanacak ve vergi tabanı genişletilecektir. Kayıt dışılıkla etkin bir şekilde mücadele edilecektir. Vergi gelirleri içindeki dolaylı vergilerin payının azaltılması suretiyle dar gelirlilerin vergi yükü hafifletilerek vergide adalet sağlanacaktır. Vergi kanunları; verginin konusu, matrahı ve vergi çeşitleri itibarıyla tümüyle gözden geçirilerek uygulamada basitlik ve etkinlik sağlanacaktır. Vergi denetimlerine önem verilecektir. Vergi idaresi organizasyon yapısındaki sorunlar çözülecek, idarenin insan gücü ve teknik alt yapı yetersizliği giderilecektir. Bilgi edinme hakkı ve şeffaflık kapsamında kişi ve kurumların ödedikleri vergilerin nereye ve nasıl harcandığı hususunda bilgi edinme ve gerektiğinde hesap sorma imkanına kavuşması sağlanacak, vergide öz denetim sistemi güçlendirilerek kayıp ve kaçak önlenecektir.”

İYİ PARTİ

İYİ Partinin parti programının 43. Sayfasında belirtilen KAMU MALİYESİ başlığında VERGİ kısmına yer verilmiştir. Ayrıca vergi başlığı açılmamıştır.

Kamu Maliyesi

“• Temel hedefimiz kısa vadede bütçe açıklarının sürdürülebilir bir seviyeye düşürülmesi, orta ve uzun vadelerde ise bütçenin yapısal ve kalıcı açık vermemesidir.

• Kamu harcamalarının ekonomik istikrarın sağlanması amacıyla döngüsel olarak durgunluğun görüldüğü zamanlarda ekonomiye destek vermesi gereklidir. Diğer yandan yüksek büyümenin kaydedildiği zamanlarda bütçe fazlası verilmesini hedeflemekteyiz.
• Kamu maliyesini kapsamlı bir reforma tabi tutarak, kamu kaynaklarının en etkin şekilde yönetilmesini sağlayacağız. Bu hedefe ulaşmak için gelirler tarafında bir yandan etkin vergi denetimi yoluyla vergi tabanını genişletirken, diğer yandan vergi adaletini sağlayacak reformları gerçekleştireceğiz. Refah toplumuna vergi adaleti sağlanmadan erişilemez gerçeğinden yola çıkarak vergi sistemini köklü bir şekilde yeniden biçimlendireceğiz.
• Dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payı kademeli olarak OECD ortalamasına indirilecektir.
• Düşük gelirli vatandaşlarımız başta olmak üzere işçi, memur, esnaf ve küçük işletmelerin vergi yükü azaltılacaktır. Öncelikle asgari ücret üzerinden alınan her türlü vergi ve kesintiyi kaldıracağız. Küçük esnaf ve işletmelerin vergi yükü ve mevzuatı basitleştirilerek vergi yükü azaltılacaktır.
• Vergilendirmenin öngörülebilir ve buna bağlı uygulamaların düzenli olması sağlanacaktır.
• Harcamalar tarafında ise bütçede gözlemlenen kuralsız ve müsrif harcama rejimine son verip, özellikle yatırım kalemlerinde milli ekonomiye katma değer ve yüksek pozitif dışsallık sağlayan altyapı, tarım ve sanayi yatırımlarına ağırlık vereceğiz.
• Kamu’nun verdiği eğitim ve sağlık hizmetleri özel sektör kalitesinde ve ücretsiz olacaktlr. Bu amaçla gereken kaynaklar hizmet kalitesi, verimlilik ve bölgesel dengesizlikler göz önünde tutularak tahsis edilecektir.
• Bütçe harcamalarının denetimi için anayasal kurumlardan birisi olan Sayıştay’ı tekrar çalışabilir duruma getireceğiz.
• Bütçe harcamalarında kamu yararı, adalet, şeffaflık ve hesap verilebilirlik ana ilkeler olarak ivedilikle tesis edilecektir.”

HALKLARIN DEMOKRATİK PARTİSİ;

HDP’nin parti programında maalesef VERGİ başlığına rastlanmamaktadır. Sadece “emeğin haklarının kazanılması için mücadele” yan başlığında şöyle bir ifade geçmektedir.

“Asgari ücretin dört kişilik bir ailenin tüm ihtiyaçları gözetilerek yoksulluk sınırının üzerinde ve vergiden muaf tutularak belirlenmesini, emekli maaşlarının yoksulluk sınırının üzerinde olmasını savunur.”

KISA BİR ANALİZ

Mecliste grubu bulunan beş siyasi partinin parti programlarına baktığımızda özellikle dolaylı vergilerin azaltılması, çok kazanandan çok az kazanandan az vergi alınması, vergilemenin belirliliğinin olması gerektiği konularında söylemlerinin olduğunu görmekteyiz. Ancak sadece Cumhuriyet Halk Partisinin halk arasında “vergi affı” diye bilinen uygulamalara son verileceğini açıklaması diğer siyasi partilerin hiç değinmediği bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca VERGİ başlığına en çok yer veren siyasi parti olarak yine CHP karşımıza çıkmaktadır.

Verginin vatandaş üzerindeki etkilerini göz ardı etmeden, verginin farkında olan bireylerin oy rasyonalitesinin yükseldiğini bilmekte yarar bulunmaktadır.

Ayrıca vergi sistemi adil olduğunda, şeffaf olduğunda, belirli olduğunda ve kamu harcamalarında da hesap verebilir hale geldiğimizde işte o zaman vatandaşın devlete olan inancı, güveni, aidiyet duygusu daha da güçlenecektir.

Bu nedenle tüm siyasi partilerin VERGİ alanına daha fazla değinmeleri ve bu alanı aslında birer oy potansiyeli olarak da gördükleri vatandaşların lehine düzenlemeleri hem kendilerinin hem de vatandaşların yararlarına olacağını unutmamaları gerekmektedir.

26.02.2019

Dr. Ozan BİNGÖL

Başkent Üniversitesi Öğr. Gör.